Oι «κλέφτες» είναι οι σπόροι των φυτών που ανήκουν στην οικογένεια των Σύνθετων (Compositae ή Asteracae). Οι σπόροι αυτοί διαθέτουν μια τριχοειδή κεφαλή, που τους δίνει την δυνατότητα να εκμεταλλεύονται τις ελαφρές ριπές του αέρα και να πετάνε σαν αλεξίπτωτα. Με τον τρόπο αυτό διασπείρονται σε μεγάλη έκταση, ενώ με τα τριχίδια της κεφαλής τους αγκιστρώνονται στα εδάφη που πέφτουν και περιμένουν τις πρώτες βροχές για να φυτρώσουν.
Χαρακτηριστικό σημείο της πόλης, σήμα κατατεθέν αλλά και σημείο συνάντησης αποτελεί το συντριβάνι στην κεντρική πλατεία της πόλης, δηλαδή η Γλυπτή Κατασκευή με Νερά στην πλατεία Ελευθερίας. Ξεχωρίζει λόγω του μεγέθους του και της μορφής του και είναι πολυφωτογραφημένο από τους κατοίκους αλλά και τους τουρίστες που επισκέπτονται την Καρδίτσα. Επίσης αποτελεί πόλο έλξης για τους μικρούς επισκέπτες της πλατείας, οι οποίοι αγαπούν την πρόκληση να σκαρφαλώνουν πάνω του και να παί- ζουν γύρω του κυνηγητό και κρυφτό.
Οι γνώμες διίστανται ως προς το αισθητικό του κάλλος, όμως καλό είναι πριν το κρίνουμε να δούμε με ποιο σκεπτικό ο καλλιτέχνης το δημιούργησε και σε τι παραπέμπει κάθε σύμβολο πάνω του. Φιλοτεχνήθηκε το 2004-2005 από τη Λαρισαία γλύπτρια τοπίων Νέλλα Γκόλαντα, η οποία είναι διεθνούς φήμης με σημαντικά έργα στο βιογραφικό της, σε συνεργασία με την Ασπασία Κουζούπη, η οποία είναι αρχιτέκτονας. Κάθε στοιχείο πάνω στο συντριβάνι συμβολίζει ή παραπέμπει σε χαρακτηριστικό του τόπου.
Το συντριβάνι είναι προσανατολισμένο με τις τέσσερις γωνίες του να δείχνουν τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και λειτουργεί στο χώρο ως πυξίδα. Σε κάθε γωνία συναντούμε μαρμάρινη βάση, που πάνω της υπάρχει μεταλλική επιγραφή όπου αναγράφεται το αντίστοιχο σημείο του ορίζοντα, καθώς και πληροφορίες για τα σύμβολα – στοιχεία του συντριβανιού.
Έτσι στη βόρεια πλευρά διαβάζουμε «Β, ΒΟΡΡΑΣ: οι διαγώνιοι άξονες είναι στραμμένοι προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Στο κέντρο της πόλης δημιουργείται μία γεωγραφική πυξίδα ανοίγοντας τη δυνατότητα ανάγνωσης των φυσικών φαινομένων – άνεμοι, ισημερίες, εποχές αλλά και της θέσης της πόλης μέσα στον θεσσαλικό κάμπο».
Κινούμενοι κατά τη φορά του ρολογιού στην ανατολική πλευρά διαβάζουμε «Α, ΑΝΑΤΟΛΗ: Η σφαίρα με τα νερά έχει άμεση δομική σχέση με το γνωστό αγριολούλουδο του κάμπου, και τους ιπτάμενους σπόρους του που με τον άνεμο διασκορπίζονται προς τυχαία σημεία του ορίζοντα, παραπέμποντας στη διασπορά των πολιτισμών». Εδώ υπάρχει αναφορά στο φυτό «κλέφτης» του οποίου τη μορφή έδωσε η γλύπτρια στη μπάλα από όπου ρέει το νερό. Αρχικά αποτελούνταν από 120 ακροφύσια, όμως κάθε φορά που φυσούσε ο άνεμος δυνατά, το νερό πεταγόταν έξω, με αποτέλεσμα η μπάλα τώρα να μην έχει τα ακροφύσια.
Στη νότια πλευρά διαβάζουμε «Ν, ΝΟΤΟΣ: Τα εγχάρακτα και διάτρητα σύμβολα ανήκουν στη νεολιθική εποχή (6000-3000π.Χ.). Πλήθος νεολιθικών ευρημάτων και οικισμών έχουν αποκαλυφθεί στο θεσσαλικό κάμπο. Τα σύμβολα αυτά σε παραλλαγές τους τα διακρίνουμε στα τοπικά κεντήματα… μέχρι και την εποχή μας». Τα σχήματα αυτά τα οποία απεικονίζονται, είναι σύμβολα νεολιθικών ευρημάτων από ανασκαφές στην περιοχή, που παραχωρήθηκαν από τη ΛΔ’ Εφορία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, τα οποία μέσα στο χρόνο διατηρήθηκαν και σε παραλλαγές τους τα συναντάμε στις ποδιές και στις φορεσιές των γυναικών της περιοχής.
Στη δυτική πλευρά διαβάζουμε «Δ, ΔΥΣΗ: Ξεκινώντας από τον Βορρά, όπου τοποθετείται ο πολικός αστέρας, απεικονίζονται οι παρακάτω αστερισμοί: Β=>Δ Μικρή Άρκτος/Κασσιόπη/ Κηφέας/Κύκνος, Δ=>Ν Σαύρα/Πήγασος/ Ανδρομέδα/ Αετός, Ν=>Α Περσέας/Ορίων/Λαγός/Κύων, Α=>Β Βοώτας/Βόρειος Στέφανος/ Μεγάλη Άρκτος».
Αυτοί είναι οι σημαντικότεροι αστερισμοί οι οποίοι διακρίνονται από τη Θεσσαλία και απεικονίζονται (με τη βοήθεια φωτισμού) στη βάση γύρω από το σιντριβάνι. Η βάση του συντριβανιού είναι κατασκευασμένη από γρανίτη σε χρώμα μαύρο και το ανώτερο τμήμα του από ατσάλι. Επίσης έχει σχήμα πυραμίδας, διότι παραπέμπει πρώτον στις μαγούλες δηλαδή στους προϊστορικoύς θεσσαλικούς οικισμούς και δεύτερον στη στέγη της Δημοτικής Αγοράς.
Σε νοητή συνέχεια του συντριβανιού αρμονικά συνυπάρχουν στο τέλος του πεζόδρομου Αβέρωφ, ακριβώς έξω από το Αρχαιολογικό Μουσείο, ένα σύνολο τεσσάρων γλυπτών και ενός ακόμα μικρού συντριβανιού, σχεδιασμένων από την ίδια γλύπτρια, τη Νέλλα Γκόλαντα. Πρόκειται για γλυπτά κατασκευασμένα από μέταλλο, των οποίων τα μέρη κινούνται και έτσι δημιουργείται ένα παιχνίδι σχηματισμών με τα οποία μπορούν να παίξουν τα παιδιά. Σε αυτά απεικονίζονται τα σύμβολα της νεολιθικής εποχής που συναντούμε και στο συντριβάνι.
Η γλύπτρια μας ενημερώνει για το συμβολισμό τους με δύο μαρμάρινες βάσεις που πάνω τους υπάρχει μεταλλική επιγραφή που υπογράφεται από την ίδια και αναγράφει: «Η γειτνίαση με το Αρχαιολογικό Μουσείο της πόλης της Καρδίτσας μου έδωσε το έναυσμα για τα 4 «Γλυπτά παιχνίδια με νεολιθικά σύμβολα» για να συνδέσω αισθητικά και συμβολικά τον πεζόδρομο του Μουσείου με το ευρύτερο κέντρο της πόλης ώστε οι επισκέπτες και ιδιαιτέρως τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν και να επικοινωνήσουν με τον ιστορικό πλούτο του τόπου.» και «Νεολιθικά σύμβολα χαράξαμε επίσης και στη Γλυπτή Κατασκευή με Νερά της Κεντρικής Πλατείας όπου στοχεύουν στην ανάδυση του αρχαιολογικού και ιδιαιτέρως του νεολιθικού περιβάλλοντος της πόλης καθώς είναι ήδη γνωστές 26 νεολιθικές θέσεις στην ευρύτερη περιοχή της Καρδίτσας. Σχετικά στοιχεία και εκθέματα βρίσκονται στο γειτνιάζον αρχαιολογικό μουσείο».
Όλα τα παραπάνω αποτελούν έναν πολύ καλό λόγο να δούμε το συντριβάνι και τα γλυπτά που το συμπληρώνουν με μια άλλη σαφώς πιο ενδιαφέρουσα ματιά!
Ελπίδα Κυπραίου Διπλωματούχος Μηχανικός Μεταλλείων – Μεταλλουργός ΕΜΠ Σχεδιάστρια & Τεχνολόγος Ξύλου & Επίπλου
