26 χρόνια από την κρίση στα Ίμια

Ο θάνατος των τριών ηρώων και το «ευχαριστώ» του Σημίτη στους Αμερικάνους

Η ιστορική κρίση στα Ίμια με την Τουρκία διαδραματίστηκε τέτοιες ημέρες το 1996 με τρεις αξιωματικούς του Πολεμικού ναυτικού να χάνουν τη ζωή τους.

Το ημερολόγιο έγραφε 25 Ιανουαρίου του 1996 όταν ξεκίνησε η ολιγοήμερη κρίση στα Ίμια ενώ είχαν προηγηθεί μέσα στον Δεκέμβριο τα πρώτα επεισόδια που έφεραν την ένταση.

Τα Ίμια είναι νησίδες στα Δωδεκάνησα οι οποίες βρίσκονται ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Εκχωρήθηκαν στη χώρα μας μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου.

Τον Δεκέμβριο του 1995 πραγματοποιήθηκε το πρώτο επεισόδιο μεταξύ των δύο χωρών. Συγκεκριμένα, στις 25 Δεκεμβρίου ένα Τουρκικό μικρό φορτηγό πλοίο προσάραξε στην μικρή Ίμια και εξέπεμψε σήμα κινδύνου. Το λιμεναρχείο στην Κάλυμνο διέθεσε ρυμουλκό ωστόσο ο Τούρκος καπετάνιος αρνήθηκε την βοήθεια ισχυριζόμενος ότι βρίσκεται σε Τουρκικά ύδατα.

Το γεγονός επισημάνθηκε στο υπουργείο εξωτερικών της Τουρκίας το οποίο στη συνέχεια στις 29 Δεκεμβρίου επισήμανε ότι τα Ίμια ανήκουν στη Τουρκία. Έτσι δημιουργήθηκε η πρώτη ένταση για τις βραχονησίδες και τέθηκε το θέμα ιδιοκτησίας από την Τουρκία.

Αποτέλεσμα να φτάσουμε στον Ιανουάριο του 1996 και στην κρίση στα Ίμια η οποία παραλίγο να καταλήξει σε κανονική στρατιωτική σύρραξη.

Η Ελλάδα πολιτικά ήταν σε μεταβατική φάση και ο Κώστας Σημίτης έχει μόλις αναλάβει καθήκοντα Πρωθυπουργού λόγω της ασθένειας του Ανδρέα Παπανδρέου. Από την απέναντι πλευρά πρωθυπουργός ήταν ο Τανσού Τσιλέρ.

Στις 25 Ιανουαρίου του 1996, ο δήμαρχος της Κάλυμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή του νησιού και 2 κατοίκους μεταβαίνει στη Μικρή Ίμια (ανατολική) και υψώνει την Ελληνική σημαία. Την επόμενη θα υψωθεί και στην άλλη νησίδα. Η κίνηση αυτή ήταν μήνυμα για όσα αξίωνε τότε η Τουρκία.

Το γεγονός ωστόσο ξεσήκωσε αντιδράσεις από την απέναντι όχθη. Στις 27 Ιανουαρίου Τούρκοι δημοσιογράφοι μετέβησαν με ελικόπτερο στα Ίμια, υπέστειλαν την Ελληνική σημαία και ύψωσαν την Τουρκική! Φρόντισαν μάλιστα να βιντεοσκοπήσουν τη πράξη τους η οποία προβλήθηκε στην τηλεόραση της χώρας τους.

Η κρίση κλιμακώνεται τις επόμενες ημέρες. Μέρα με τη μέρα αυξάνεται η στρατιωτική παρουσία στο μέρος από την πλευρά τόσο της Ελλάδας όσο και της Τουρκίας κυρίως με ναυτικό.

Το τραγικότερο γεγονός σημειώθηκε ωστόσο στις 31 Ιανουαρίου με απώλειες για την Ελληνική πλευρά. Ειδικές δυνάμεις της Τουρκίας θα αποβιβαστούν στη Μεγάλα Ίμια στις 1:40 το πρωί. Στις 05:30 τα ξημερώματα της ίδια ημέρας καταπέφτει ελικόπτερο του Ελληνικού ναυτικού κατά την επιστροφή του στη φρεγάτα.

Οι 3 ήρωες επιβαίνοντες του, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, χάνουν τη ζωή τους στο σημείο.

31 Ιανουαρίου 1996

00:00 Συγκαλείται σύσκεψη στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Ο Υπουργός Εξωτερικών, Θεόδωρος Πάγκαλος, φθάνει καθυστερημένα, επειδή παίρνει μέρος σε τηλεοπτική εκπομπή.

01:40 Στο ΓΕΕΘΑ καταφθάνουν πληροφορίες ότι τούρκοι κομάντος αποβιβάζονται στη Μικρή Ίμια.

04:30 Ελικόπτερο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού απονηώνεται από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο» για να επιβεβαιώσει την πληροφορία. Επικρατούν άσχημες καιρικές συνθήκες.

04:50 Το πλήρωμα του ελικοπτέρου αναφέρει ότι εντόπισε περί τους 10 τούρκους κομάντος με τη σημαία τους. Δίνεται εντολή να επιστρέψει στη βάση του κι ενώ πετά μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος αναφέρει βλάβη και χάνεται από τα ραντάρ. Αργότερα θα ανασυρθούν νεκρά και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, σκοτώθηκαν. Σχετικά με τις αιτίες πτώσης του ελικοπτέρου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Η επίσημη άποψη του ελληνικού κράτους ήταν ότι το σκάφος κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου. Ωστόσο, στην Ελλάδα υπάρχει ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε είτε από το Τουρκικό Ναυτικό είτε από τους τούρκους καταδρομείς που υπήρχαν πάνω στο νησί και ότι το γεγονός αποκρύφθηκε, προκειμένου να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι δύο χώρες σε γενικευμένη σύρραξη ή ακόμα και σε πόλεμο.

06:00 Οι αμερικανοί διά του Υφυπουργού Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ επιβάλλουν και στις δύο πλευρές τη θέληση τους. «No ships, no troops, no table-flags» διαμηνύουν ή σε πιο κομψή διπλωματική γλώσσα να ισχύσει το status quo ante. Μέχρι το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου 1996 τα πλοία, οι στρατιώτες και οι σημαίες είχαν αποσυρθεί από τα Ίμια.

Η Κρίση των Ιμίων έδωσε αφορμή στην Τουρκία να θέσει ζήτημα «Γκρίζων Ζωνών» στο Αιγαίο, αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας σε αρκετά νησιά και να θέσει ένα ακόμη θέμα στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών διαφορών. Παρόλα αυτά, η ελληνική πλευρά δεν αποδέχτηκε ποτέ την ύπαρξη τέτοιου θέματος, επικαλούμενη τις διεθνείς συνθήκες.

Τα γεγονότα στα Ίμια κλόνισαν την αξιοπιστία της ελληνικής κυβέρνησης, ειδικά όταν ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης ευχαρίστησε από το βήμα της Βουλής τους Αμερικανούς για τον καταλυτικό τους ρόλο στην αποκλιμάκωση της έντασης.