Τριάντα οκτώ χρόνια συμπληρώνονται από το δυστύχημα στο Τσέρνομπιλ, η «σκιά» του οποίου πέφτει ακόμα πάνω από το Νομό Καρδίτσας.
Ξημερώματα της 26ης Απριλίου 1986 μια αλυσιδωτή αντίδραση στον αντιδραστήρα της τέταρτης μονάδας του πυρηνικού σταθμού στο Τσέρνομπιλ προκάλεσε διαδοχικές εκρήξεις, οι οποίες τίναξαν στον αέρα το κάλυμμα του αντιδραστήρα.
Τεράστιες ποσότητες ραδιενεργού υλικού εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα. Το ραδιενεργό νέφος κινήθηκε δυτικά και σε δυο μέρες έφτασε στη Γερμανία, τη Σουηδία και την Πολωνία, ενώ 4 μέρες αργότερα βρισκόταν στη Γαλλία και τη Βρετανία. Έδαφος, νερό, τρόφιμα, φυτά και ζώα μολύνθηκαν. Λίγες μέρες αργότερα ένα τρίτο σύννεφο μετέφερε τη ραδιενέργεια στα Βαλκάνια και στην Ελλάδα.
Κατανάλωση μολυσμένης παραγωγής
Η Ελλάδα δέχθηκε ραδιενεργή βροχή μερικές μέρες αργότερα, Μεγάλη Εβδομάδα του 1986. Οι περιοχές όπου έβρεχε εκείνες τις ημέρες και επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν τα Τρίκαλα, η Καρδίτσα, η περιοχή δυτικά της Λάρισας, η Νάουσα, η Αλεξάνδρεια Ημαθίας και η Κατερίνη.
Ήταν Μεγάλη Εβδομάδα και οι Καρδιτσιώτες προετοιμάζονταν για τον εορτασμό του Πάσχα. Την Μ. Παρασκευή έβρεχε επί 23 ώρες, βροχή όμως η οποία προέρχονταν από το ραδιενεργό νέφος. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μολυνθεί όλη η φυτική παραγωγή από ραδιενεργά κατάλοιπα που έπεσαν, η οποία μάλιστα καταναλώθηκε σε σημαντικές ποσότητες εξαιτίας του Πάσχα.
Τόσο την εποχή εκείνη όσο και κατόπιν, στην κεντρική και βόρεια Ελλάδα κάποιοι κατηγορούν τις αρμόδιες αρχές για ολιγωρία, που οδήγησε τους πολίτες να καταναλώνουν λαχανικά παρά το γεγονός ότι μπορεί να είχαν προσβληθεί από ραδιενέργεια.
Επίπεδα ρεκόρ
Από την Καρδίτσα έως το Καρπενήσι, την Κατερίνη, το Κιλκίς και από τη Θεσσαλονίκη έως τη Χαλκιδική και τη Φλώρινα οι συγκεντρώσεις του – ραδιενεργού – καισίου φτάνουν ακόμα τα 65 Κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο εδάφους, όταν το όριο επικινδυνότητας, σύμφωνα με τους επιστήμονες, δεν ξεπερνά τα 5 Κιλομπεκερέλ.
Μετρήσεις που έγιναν από το ΕΜΠ (χάρτης- φωτο) τις αμέσως επόμενες ημέρες του ατυχήματος έδειξαν συγκεντρώσεις Καισίου 140 κιλομπεκερέλ ανά τετραγωνικό μέτρο στην Καρδίτσα. Επιστήμονες, σημειώνουν ότι οι συγκεντρώσεις αυτές μειώθηκαν πολύ τα επόμενα χρόνια, ενώ το 2009 είχαν ήδη περιοριστεί στο ελάχιστο. Από την άλλη πλευρά επιστήμονες του κλάδου υγείας τονίζουν ότι απαιτούνται πολλά χρόνια ακόμη για να εξαλειφθούν οι επιπτώσεις από τη ραδιενέργεια. Όπως είχε υπογραμμίσει παλιότερα σε ειδική εκδήλωση από την Καρδίτσα ο κ. Ιωάννης Σπηλιώτης PhD Χειρουργός- Ογκολόγος, ο χρόνος ημιζωής των ραδιενεργών καταλοίπων είναι από 80 έως 250 χρόνια. Δηλαδή σε 200 χρόνια, το κατάλοιπο που έπεσε το 1986 θα έχει μείνει μισό. Το μισό του μισού μετά από 400 χρόνια, το μισό του υπόλοιπου μισού μετά από 800 χρόνια.
Πώς συνέβη το ατύχημα
Το ατύχημα στο Τσέρνομπιλ προήλθε γενικά από μια σειρά γεγονότων η οποία περιλάμβανε μεταξύ άλλων μη προβλεπόμενους χειρισμούς και λάθη, τα οποία σε συνδυασμό με τον σχεδιασμό του αντιδραστήρα RBMK-1000, που χρησιμοποιούσε το εργοστάσιο, οδήγησαν στον πυρηνικό όλεθρο.
Σύμφωνα με την επανεκτίμηση του ατυχήματος από τη Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, το Πυρηνικό Ατύχημα στο Τσέρνομπιλ μπορεί να προκάλεσαν οι παρακάτω παράγοντες: Κάποια βλάβη στην αντλία ή κράτηση της αντλίας που πραγματοποιούσε την κυκλοφορία του ψυκτικού μέσου. Στο εργοστάσιο του Τσέρνομπιλ το ψυκτικό μέσον ήταν ζέον ύδωρ.
Ενδεχόμενη διαταραχή λειτουργίας της αντλίας ψύξης ή κένωσή της από ψυκτικό.
Το ατύχημα συνέβη ξημερώματα του Σαββάτου στις 26 Απριλίου 1986.
Εκείνη την ώρα στο εργοστάσιο βρίσκονταν περίπου 200 εργαζόμενοι των οποίων οι ενασχολήσεις σχετίζονταν με την ομαλή λειτουργία των πυρηνικών αντιδραστήρων 1, 2 και 3, καθώς και με το πρόγραμμα ελέγχου που λάμβανε χώρα στον αντιδραστήρα 4, όπου και σημειώθηκε η έκρηξη.
Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου υπήρχαν άλλοι εργάτες, οι οποίοι δούλευαν σε νυχτερινή βάρδια για την κατασκευή των αντιδραστήρων 5 και 6, που επρόκειτο να λειτουργήσουν το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς.
Σημειώθηκαν δύο εκρήξεις στο κτίριο του αντιδραστήρα 4. Το αποτέλεσμα αυτών ήταν η διάνοιξη μιας τρύπας στην οροφή του κτιρίου και η εκτόξευση γραφίτη, σκυροδέματος και συντριμμιών.
Με αυτόν τον τρόπο ο πυρήνας του αντιδραστήρα βρέθηκε σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον. Μεγάλο μέρος του ουρανίου, που χρησιμοποιούνταν ως καύσιμο, έφυγε στον αέρα μαζί υπερουράνια και προϊόντα της σχάσης από τον πυρήνα του αντιδραστήρα, παρασυρόμενα από τον καπνό, του οποίου η στήλη έφτασε σε ύψος το ένα χιλιόμετρο.
Από το ατύχημα πέθαναν επί τόπου δυο από τους εργάτες του σταθμού. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήματος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια.
Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν, με χιλιάδες θανάτους από καρκίνο και λευχαιμία να συνδέονται με το ατύχημα.
