Κλιματική αλλαγή. Ο ορατός κίνδυνος, που όσο κυλάει ο καιρός γίνεται θανάσιμος για τον πλανήτη, αλλά και η βασική δικαιολογία του ανθρώπου όταν μετράει τις απώλειες ζωών, γκρεμισμένα κτίρια και σπίτια στο πέρασμα ενός ακραίου καιρικού φαινομένου.
Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου
Τις τελευταίες ημέρες είμαστε μάρτυρες των ίδιων επιχειρημάτων στην πολύπαθη Ισπανία, ακριβώς όπως συνέβη με τον «Ντάνιελ» στη Θεσσαλία, ακούγοντας ως κοινωνία τη μισή πάλι αλήθεια. Διότι η υπόλοιπη καλύφθηκε κάτω από την απειλή του διαταρασσόμενου κλίματος, δίχως στη συζήτηση να εισέρχονται οι χρόνιες παραλείψεις μας και η έλλειψη πρόληψης απέναντι σε δυσμενή σενάρια.
Η φύση υπενθυμίζει, οι άνθρωποι ξεχνούν
Προσεγγίζοντας τις δύο κακοκαιρίες, γνωρίζουμε ότι τέτοιου μεγέθους καταστροφές βίωσαν ξανά στο παρελθόν οι κάτοικοι των δύο περιοχών, στον Δήμο Παλαμά, τον Βλοχό και την Μεταμόρφωση, όπως και στη Βαλένθια, με τις συνέπειες να είναι εξίσου θανατηφόρες. Οι εικόνες του νερού που κάλυπτε τις σκεπές της Μεταμόρφωσης ήταν ίδιες και το 1994, απώλειες ξανά ανθρώπων όπως το 2023, και περιουσίες – κόποι πολλών χρόνων. Όσον αφορά την Βαλένθια, φονικές πλημμύρες είχαν εκδηλωθεί το μακρινό 1957 με 81 νεκρούς και αγνοούμενους που δεν βρέθηκαν ποτέ. Φέτος στην Βαλένθια έχουν χάσει τη ζωή τους
πάνω από 200 άνθρωποι έως τώρα. Οι καταστροφές του παρελθόντος μιλούν σήμερα, μέσα από τις εκ νέου καταστροφές, δυστυχώς με την επανάληψη των τραγωδιών. Όπως κατανοούμε, η απώλεια από τις πλημμύρες ήταν εδώ πολύ πριν η κλιματική αλλαγή αποτελέσει δικαιολογία για κάθε κακοκαιρία.
Η συζήτηση για τα φράγματα σε Ισπανία και Ελλάδα
Στην Ισπανία, πραγματοποιείται αυτό το διάστημα μια ευρύτερη συζήτηση μεταξύ επιστημόνων και φορέων σχετικά με τη σημασία των φραγμάτων, ως προς την προσπάθεια συγκράτησης του νερού που έρχονται με ορμή από τα ορεινά και τους ποταμούς. Εμείς
παραδόξως, αυτή τη συζήτηση την κάνουμε συχνά, καθώς ως τοπική κοινωνία γνωρίζουμε τα ευαίσθητα σημεία της περιοχής, όπως την ανάγκη φραγμάτων σε Μουζάκι, Μεσοχώρα, Σκοπιά και Πύλη. Μάλιστα στην Ισπανία συζητούν οι αρμόδιοι την απαλλαγή από φράγματα, μια προσπάθεια που ξεκίνησε με γνώμονα το καλό του περιβάλλοντος.
Περίπου 108 φράγματα έπαψαν να υφίστανται στην Ισπανία το έτος 2021 κι άλλα 133 το 2022, προς όφελος της φύσης. Προφανώς το φυσικό περιβάλλον πρέπει να έρχεται ψηλά στο μυαλό μας, όχι μόνο ως κάτι παράλληλο στη ζωή μας, θεωρώντας εσφαλμένα ότι
εμείς είμαστε υπεράνω όλων. Ωστόσο, στην Ισπανία εξετάζεται η σημασία των φραγμάτων άρδευσης ή μικρότερων ταμιευτήρων, διότι οι ταμιευτήρες αποτρέπουν μεγάλο όγκο νερού που παρασύρει οτιδήποτε βρίσκει στο διάβα του. Σε αυτό το σκέλος, έχουν επικεντρωθεί οι τοπικές και κεντρικές αρχές της Ισπανίας, στην λεπτομερή επιλογή υποδομών ως προς τη χρηστικότητα, ενώ μελετάται εάν έχουν αφαιρεθεί καίριας σημασίας φράγματα, μέσα σε αυτό τον έξαλλο ρυθμό που τα αφαιρούσαν οι Ισπανοί τελευταία.
Στον αντίποδα, η χώρα μας πάσχει από την ύπαρξη φραγμάτων, και εννοούμε υποδομές που θα προστάτευαν τις αρδευτικές περιοχές, τις κοινωνίες μας, και θα πρόσφεραν και ενεργειακή αυτάρκεια. Εμείς εδώ βρισκόμαστε σε επίπεδο συζήτησης για να υλοποιηθούν φράγματα σε όποιο μέρος έχει διαπιστωθεί ότι χρειάζονται. Ωστόσο, η σύμφωνη γνώμη των κυβερνώντων σε συνδυασμό με την έναρξη εργασιών απουσιάζει μέχρι στιγμής. Σίγουρα σε όλη την ανάλυση των δεδομένων, το περιβάλλον δε νοείται να εισέρχεται σε δεύτερη μοίρα, από τη στιγμή που δεν είμαστε ειδήμονες να ξέρουμε πως θα διαταραχθεί όταν επεμβαίνει απερίσκεπτα το ανθρώπινο χέρι.
Σε όλο αυτό το διάστημα, τόσο με τη Λίμνη Κάρλα όσο και με τον υδροβιότοπο Αλμπουφέρα στη Βαλένθια όπου κατέληξε το περισσότερο νερό, παρατηρείται ότι οι μεγάλες ποσότητες βρήκαν το δρόμο που κάποτε ακολουθούσαν στο ανάγλυφο της εκάστοτε περιοχής. Οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η φύση αποκαθίσταται από μόνη της. Οικοσυστήματα δηλαδή επανέρχονται στην αρχική τους μορφή πριν δεκαετίες ή και αιώνες πίσω στο χρόνο. Το νερό έχει τον τρόπο και θυμάται.
Επανάληψη των γεγονότων και τα επακόλουθα στην υγεία
Και τώρα, μετράμε τις πληγές μας. Στην Ισπανία όλη η επικαιρότητα γύρω από τις φονικές πλημμύρες, αποτελεί για εμάς τους Θεσσαλούς επανάληψη των περσινών γεγονότων. Παρακολουθούμε την εγρήγορση των Ισπανών κατοίκων, τον εθελοντισμό που για άλλη μια φορά συγκινεί, και φυσικά τα επακόλουθα στην υγεία. Συγκεκριμένα, στη Βαλένθια φοβούνται τα κρούσματα λεπτοσπείρωσης που είχαν κάνει την εμφάνισή τους σε πληγέντες του Νομού Καρδίτσας, όπως και στις άλλες περιφερειακές ενότητες της Θεσσαλίας. Μη ξεχνάμε ότι η επιδημία της λεπτοσπείρωσης προκάλεσε δύο θανάτους εξαιτίας του «Ντάνιελ» στην Περιφέρεια. Προς το παρόν στην Ισπανία, τους απασχολεί έντονα ο μεγάλος αριθμός περιστατικών γαστρεντερίτιδας, ενώ για τον αρχικό φόβο της λεπτοσπείρωσης έχουν λάβει
μέτρα επιτήρησης.
Στο θέμα της υγείας, παρατηρήσαμε στη δική μας περιοχή το ψυχικό τραύμα μετά τις πλημμύρες, την απέλπιδα προσπάθεια ορισμένων να κάνουν τα σπίτια και τις γειτονιές τους να μοιάσουν όπως πριν. Κι ας συνειδητοποιούσαν με τον καιρό, ότι κάποιες τοπικές κοινότητες άρχιζαν και έσβηναν σε σχέση με την άλλοτε μορφή τους. Παρόμοιες σκέψεις και ανησυχίες επηρεάζουν τους πληγέντες Ισπανούς, εκεί όπου το βάρος της απώλειας εκατοντάδων ζωών έχει οδηγήσει σε κλιματικό ξεσηκωμό.
Στο σημείο που βρισκόμασταν ως Θεσσαλία και βρέθηκαν φέτος οι Ισπανοί, αποτελεί το σημείο μηδέν, εκεί όπου το μέγεθος κάθε τραγωδίας μαρτυρά τις παραλείψεις και την αβλεψία των φορέων. Η καταστροφή μας βάζει σε σκέψεις κατά πόσο μπορούμε να θεωρούμαστε ως είδος άτρωτο και ανώτερο έναντι όλων των υπόλοιπων στοιχείων, πόσο μάλλον απέναντι στην ίδια τη φύση.
