• Συνέντευξη στο «Ν.Α» του συγγραφέα-ακτιβιστή Δημήτρη Αντωνίου
Αν κάτι χαρακτηρίζει τον Δημήτρη Αντωνίου είναι η αισιοδοξία του και η επιλογή του να βλέπει τη θετική πλευρά της ζωής. Τι και αν από τα 16 του βρίσκεται καθηλωμένος σε ένα αναπηρικό αμαξίδιο, τί και αν η ζωή του ανατράπηκε από τη μια στιγμή στην άλλη μετά από ένα τροχαίο ατύχημα, εκείνος επέλεξε να συνεχίσει ξεπερνώντας εμπόδια που για άλλους-αρτιμελείς και μη- φαντάζουν ανυπέρβλητα και τώρα να είναι σε θέση να δηλώνει “είμαι ευτυχισμένος”.
Αυτό ακριβώς είπε χαμογελώντας στο “ΝΑ” κατά τη συνάντηση που είχαμε μαζί του στο περιθώριο του 8ου Φεστιβάλ Χορού Αναπηρίας και μη στο οποίο συμμετείχε για δεύτερη φορά ως ομιλητής. Ο Δημήτρης Αντωνίου γεννήθηκε το 1990.
Όταν ήταν μαθητής λυκείου ένα αυτοκίνητο τον παρέσυρε έξω από το σχολείο του στη Θεσσαλονίκη. Το ένα του χέρι ακρωτηριάστηκε και υπέστη κακώσεις στον νωτιαίο μυελό που τον κατέστησαν τετραπληγικό. Χρειάστηκε να υποβληθεί σε πολλές εγχειρήσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό όμως τα κατάφερε.
Σπούδασε στο τμήμα φυσικής του Α.Π.Θ, συνέχισε με μεταπτυχιακές σπουδές στην οικονομική επιστήμη στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και πλέον εργάζεται στο τμήμα Μάρκετινγκ της Hellas Direct. Παράλληλα κάνει ένα σπουδαίο έργο όσον αφορά στην οδική ασφάλεια με συνεχείς ενημερώσεις στα σχολεία με επίκεντρο τα παιδιά ενώ έχει γράψει και βιβλία κυρίως αυτοβιογραφικά.
Ας τον γνωρίσουμε λοιπόν:
Πράγματι, όταν ήμουν 16 ετών, έγινε ένα τροχαίο ατύχημα. Ενα αυτοκίνητο ανέβηκε στο πεζοδρόμιο, έπεσε πάνω σε τρεις μαθητές, ένας από τους οποίους ήμουν εγώ, Εκείνη λοιπόν την στιγμή ξεκίνησε μια νέα περίοδος στη ζωή μου.
Έμαθα και τα τροχαία ατυχήματα και τα προβλήματα και το πόσο συχνά συμβαίνουν και το τι άσχημες συνέπειες έχουν οι κακές μας επιλογές. Αλλά από εκεί και πέρα μπήκα και στον χώρο της αναπηρίας. Άρχισα να μαθαίνω για τα εμπόδια που βάζουμε ο ένας τον άλλον, που βάζει η πολιτεία, που βάζει ο πολίτης.
-Πριν φτάσουμε εκεί, ήσουν μόλις 16 χρονών.
Ήσουν έναν παιδί το οποίο έχει όλη τη ζωή μπροστά του και ξαφνικά αντιλαμβάνεται ότι πρέπει αυτή η συνθήκη να αλλάξει. Πώς αντιμετωπίζεται αυτό; Αντιμετωπίζεται, αντιμετωπίζεται όχι εύκολα. Αντιμετωπίζεται, αλλά όταν σου το λένε, δεν το ξέρεις. Εύκολο δεν είναι, δεν υπάρχει εύκολος δρόμος.
Χρειάζεται να έχεις την οικογένεια δίπλα σου, να έχεις τους φίλους δίπλα σου, η πολιτεία να μπορεί να στηρίξει λίγο παραπάνω. Ξεκίνησε λοιπόν μια προσπάθεια στη Θεσσαλονίκη όπου και ζω. Όλοι λοιπόν μαζί προσπαθήσαμε να προχωρήσουμε. Αυτό είναι η ζωή και ο καθένας περνάει ένα δικό του γολγοθά. Θα είναι στα 14, θα είναι στα 16, θα είναι στα 25…
Μπορεί να ήταν ένα πρόβλημα υγείας, μπορεί να ήταν ένα ατύχημα, αλλά η ζωή συνεχίζεται και πρέπει να συνεχίσουμε και όχι απλά συνέχισα τη ζωή, αλλά πλέον είμαι και ευτυχισμένος. Δεν νιώθω άσχημα να το λέω. Κάτι που παλιότερα θα μου φαινόταν αδιανόητο, αλλά έχουμε συνδέσει την ευτυχία με την αρτιμέλεια. Αλλά δεν είναι αναγκαστικό. Και οι άνθρωποι με αναπηρίες μπορούν και να είναι ευτυχισμένοι, αλλά και να το εκφράσουν προς τα έξω.
-Πόσο μακρύς, πόσο δύσκολος ήταν ο δρόμος μέχρι να αντιληφθείς αυτό ακριβώς που λες ότι η ευτυχία δεν είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την αρτιμέλεια;
Εντάξει, είναι μια συνεχής προσπάθεια για όλους τους ανθρώπους. Κάθε μέρα θα ξυπνήσουμε με προβλήματα, κάθε μέρα θα πρέπει να τα βάζουμε κάτω και να βλέπουμε ποια είναι τα πραγματικά σημαντικά και να μην στεναχωριόμαστε για πράγματα που δεν αξίζουν.
Τώρα αν θέλουμε να το πάρουμε χρονικά, μου πήρε μήνες και χρόνια μέχρι να ωριμάσω πνευματικά και ψυχικά για να φτάσω σε μια κατάσταση ώστε να μπορώ να δηλώνω ευτυχισμένος. Αλλά δεν γίνεται από τη μια μέρα στην άλλη, όπως και στον καθένα μας βέβαια. Θέλει πολλή δουλειά με τον εαυτό μας, πολλή δουλειά με το τι συμβαίνει γύρω μας για να μπορέσουμε να αποδεχτούμε και τη θέση μας στον κόσμο αλλά και τη θέση μας απέναντι στην τύχη και στα δύσκολα που ο καθένας θα αντιμετωπίσει.
“Το να είμαι χρήσιμος με έκανε να νιώθω καλά με τη ζωή μου και να είμαι ευτυχισμένος”
-Και όταν λοιπόν το κατάλαβες αυτό είπες τώρα μπορώ να φανώ και χρήσιμος στην κοινωνία, μπορώ να κάνω μια προσπάθεια για να προλαμβάνουμε τα τροχαία ατυχήματα, μπορώ να κάνω μια προσπάθεια να επικοινωνήσω με ανθρώπους που είναι σαν εμένα αλλά δεν έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη τη ζωή όπως την έχω συνειδητοποιήσει εγώ…
Το να είμαι χρήσιμος είναι ένας από τους βασικούς λόγους που με βοήθησαν να φτάσω σε αυτή τη συνειδητοποίηση και σε αυτή την ευτυχία. Δεν ήταν δηλαδή ότι πρώτα ένιωσα καλά με τον εαυτό μου και μετά έγινα χρήσιμος, αλλά το να είμαι χρήσιμος με έφερε στη σημερινή θέση που μπορώ να νιώθω καλά με τη ζωή μου και να νιώθω ευτυχισμένος.
Δεν είναι λίγο…Για μένα είναι από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις της ζωής μου το να δίνω, το να νιώθω χρήσιμος και τι καλό κάνει αυτό στον καθένα μας. Ενώ όλοι μου λένε «Τι τρέχεις στα σχολεία, τι προσπαθείς, τι αγωνίζεσαι, δεν κουράζεσαι;».
Εκεί η απάντησή μου είναι ίσα ίσα, ακριβώς αυτό που κάνω είναι αυτό που με βοηθάει… άλλος χρειάζεται 15 φάρμακα την ημέρα στη θέση μου για να αντιμετωπίσει τους πόνους. Εγώ το να βλέπω τα παιδιά να με κοιτάζουν με αυτά τα μάτια και να ρουφάνε κάθε λέξη που μοιράζομαι, αυτό εμένα με βοηθάει να αντιμετωπίζω κάθε δυσκολία που έχω κάθε μέρα που ξυπνάω.
-Τι λες λοιπόν στα παιδιά με τα οποία συναντιέσαι;
Τους κανόνες τους ξέρουν τα παιδιά ή τους ξέρουν ή θα τους μάθουν. Δεν μπαίνω στη διαδικασία να μιλήσουμε για τον ΚΟΚ. Αυτό που προσπαθώ να εξηγήσω στα παιδιά είναι ότι πίσω από τον ΚΟΚ, τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας, είναι οι άνθρωποι.
Η ταμπέλα εκεί έξω λέει 50 ή λέει 30 για να προστατεύουμε ο ένας τον άλλον, όχι γιατί πιστεύουμε ότι δεν είσαι καλός οδηγός αλλά γιατί είμαστε μια κοινωνία, ζούμε ένα εκατομμύριο παρέα και πρέπει να κάνουμε κινήσεις και να συμπεριφερόμαστε με έναν τρόπο που θα σεβόμαστε και το δικαίωμα στη ζωή του διπλανού μας, αλλά και το δικαίωμα στη ζωή τη δικιά μας.
Οπότε αυτό που κάνω είναι να εξηγήσω στα παιδιά για ποιο λόγο υπάρχουν όλοι αυτοί οι κανόνες. Δεν είναι ούτε για να μας χαλάνε τις βόλτες, ούτε για να μας περιορίζουν… Ισα ίσα υπάρχουν για να μας προστατεύουν, για να είμαστε ελεύθεροι και να κάνουμε μια όμορφη ζωή, προσπαθώντας να κάνουμε τα όνειρά μας πραγματικότητα. Αλλά πρώτα πρέπει να είμαστε ασφαλείς.
-Άρα δεν είναι μόνο η κακιά στιγμή…
Δεν είναι καμιά κακιά στιγμή, δεν είναι θέμα τύχης πλέον…Το είπαμε ατύχημα σαν να είναι ένα θέμα κακής τύχης, αλλά πλέον είναι ξεκάθαρα επιλογές. Αν κάποιος επιλέξει να τηρεί τα όρια, επιλέγει να σέβεται τους συνανθρώπους του και επιλέγει να μην βάλει την τύχη στο παιχνίδι. Θα πάω αργά, θα αφήσω το κινητό στην άκρη, θα βάλω το κράνος μου. Αν δεν τα κάνουμε αυτά, τότε αφήνουμε τα πράγματα στην τύχη τους.
Κάθε μέρα συμβαίνουν πάρα πολλά ατυχήματα γιατί έχουμε αφήσει την υπόθεση αυτή στην τύχη. Αυτό που πρέπει να καταλάβουμε είναι ότι αφορά τη ζωή μας, αφορά το μέλλον μας, αφορά το αίσθημα ασφάλειας. Πλέον δεν υπάρχει κάποιος ενήλικας που βγαίνει από το σπίτι του και λέει «Είμαι σίγουρος ότι θα γυρίσω».
Πλέον όλοι έχουμε ποτιστεί με αυτή την ανασφάλεια. Ανοίγουμε την τηλεόραση και βλέπουμε τι γίνεται. Δεν υπάρχει μέρα που δεν θα ακούσουμε τρία-τέσσερα φρικτά τροχαία ατυχήματα. Οπότε πρέπει πλέον να πάψουμε να περιμένουμε την τύχη. Το μόνο πράγμα που κάνει είναι να μην έχουμε περισσότερα ατυχήματα. Από τύχη δεν έχουμε πολλά περισσότερα. Οπότε πρέπει να αναλάβουμε μέτρα ο καθένας μας και η πολιτεία φυσικά και να προχωρήσουμε προς μια πορεία μεγαλύτερης ασφάλειας. Δηλαδή να γίνει προτεραιότητα η ασφάλεια…
“Αν κάποιος επιλέξει να τηρεί τα όρια, επιλέγει να σέβεται τους συνανθρώπους του”
-Τώρα που συζητιέται η αναμόρφωση του ΚΟΚ, τί εκτιμάς πάει προς τη σωστή κατεύθυνση;
Ο ΚΟΚ αλλάζει κάθε χρόνο από δύο φορές. Αυτά δεν είναι ουσιαστικά, είναι λίγο πυροτεχνήματα, λίγο δοκιμαστικά. Ο ΚΟΚ υπάρχει. Όμως ποιό είναι το όριο εδώ στον δρόμο που είμαστε; Ποιος ξέρει ποιο είναι το όριο και ποιος τηρεί το όριο. Τί να την κάνω την πινακίδα αν κανείς δεν μπορεί να εφαρμόσει αυτόν τον νόμο και τον κανόνα. Η παιδεία σίγουρα έχει μεγάλο ρόλο, αλλά το πώς θα λειτουργήσεις εξαρτάται και από το περιβάλλον στο οποίο συμπεριφέρεσαι.
Θα σας πω ένα παράδειγμα. Μου έχει τύχει να έχει παρκάρει μια Γερμανίδα μπροστά σε αναπηρική ράμπα. Δεν ήξερα ότι είναι Γερμανίδα, την περίμενα. Την βλέπω κάποια στιγμή να έρχεται, της λέω γιατί παρκάρατε στη ράμπα. Μου λέει, το παίρνω, ήμουν απέναντι για καφέ. Την ρωτάω θα το έκανες αυτό στην Γερμανία.
Όχι, μου λέει και την ρωτάω εδώ γιατί; Εκεί μου λέει, δεν μπορώ να το κάνω. Και ο Έλληνας αν πάει στην Γερμανία, σε πέντε λεπτά έχει γίνει ο πιο νομοταγής. Ξέρουμε και τα καλά του ανθρώπου και τα κακά. Αν τους αφήνουμε τους ανθρώπους να κάνουν ό,τι τους καπνίσει δεν θα πάμε καλά. Θέλουμε λίγα όρια.
Τα όρια δεν είναι όρια εχθρικά. Είναι όρια σεβασμού. Την αστυνομία δεν τη θέλουμε για να τιμωρήσει τον Κώστα αλλά για να προστατεύσει εμέναν τον Δημήτρη. Αν ο τύπος που έτρεχε είχε μια αστυνομία να του πει “φίλε δεν μπορείς να τρέχεις, παίρνουν τα αμάξι σου και βρες κάτι άλλο να κάνεις”, θα ήμουν καλά εγώ. Είναι τόσο απλό. Δεν έχουμε θέμα με αυτόν που θέλει να τρέξει. Απλά κάνει κάτι και πρέπει να το σταματήσουμε για να προστατεύσουμε όλους τους υπόλοιπους.
-Ποιο είναι το βασικό μήνυμα που θέλεις να περάσεις στα παιδιά και όχι μόνο στα παιδιά, σε όλους;
Πέρασα πολλά χρόνια μπαίνοβγαίνοντας σε νοσοκομεία. Δεν έχω γνωρίσει έναν άνθρωπο που είπε: “Άξιζε η βλακεία που έκανα, άξιζε το ρίσκο”. Όλοι μετανιώνουν, όλοι χτυπάνε το κεφάλι τους και λένε: “Γιατί δεν έβαλα ένα κράνος; Τώρα πόσο θα βασανίζομαι μια ζωή επειδή δεν έβαλα ένα κράνος για να με φυσάει τι; Λίγο ο αέρας;
Ούτε που θυμάμαι πώς είναι να με φυσάει ο αέρας. Ενώ τώρα κάθε μέρα θα είμαι σε ένα κρεβάτι με δυσκολίες να κάνω πολύ βασικές λειτουργίες”. Γιατί; Άλλοι είναι στη φυλακή γιατί; Άμα θες να βγεις να πιεις αλκοόλ, παίρνεις ένα ταξί και το κάνεις ξένοιαστα. Δεν αγχώνεσαι, δεν μπαίνεις σε κίνδυνο, δεν βάζεις κανέναν άλλο σε κίνδυνο.
Είναι απλά τα πράγματα, εμείς τα έχουμε κάνει πολύπλοκα. Ξέρετε, έχουμε μια επιλεκτική άγνοια. Το διάβασα πρόσφατα σε ένα βιβλίο. Δεν θέλουμε να ξέρουμε για να μην χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε τις ευθύνες μας, τις ενοχές μας. Καλό είναι να μάθουμε λοιπόν ότι κάθε μας επιλογή έχει αντίκτυπο. Αυτό πρέπει να το καταλάβουμε ώστε να κάνουμε από εδώ και πέρα τις σωστές επιλογές.
-Και στους ανθρώπους που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με εσένα;
Οι άνθρωποι με αναπηρίες δεν διαφέρουν σε τίποτα πραγματικά με εσένα, με εμένα, με τον Γιώργο, με τον Κώστα, με τον Σωκράτη. Έχουν την ίδια όρεξη να ζήσουν, ψάχνονται και αυτοί ψάχνουν τη διαδρομή τους όπως την ψάχνει ο καθένας, πώς θα είναι χρήσιμος. Αυτό που πρέπει όλοι εμείς να κάνουμε είναι να μην δυσκολεύουμε αυτή τη διαδρομή.
Η διαδρομή από μόνη της για κανέναν άνθρωπο δεν είναι εύκολη. Και αρτιμελείς άνθρωποι δεν θα σου πει κανείς “Δεν έχω προβλήματα”. Όλοι έχουμε τα προβλήματά μας, απλά εμείς πάμε στους ανθρώπους με αναπηρίες και τους προσθέτουμε άλλα 50, άλλα 100 προβλήματα, γιατί δεν έχουν πεζοδρόμιο να ανέβουν, δεν έχουν ράμπα να μπουν στο σχολείο, δεν έχουν τρόπους να κάνουν πράγματα που μπορούμε όλοι οι υπόλοιποι πολίτες.
Εγώ είχα την τύχη, μετά το ατύχημά μου να βρεθώ λίγους μήνες στη Σουηδία όπου έκανα μια μεγάλη εγχείριση, πριν κυκλοφορήσω στην Ελλάδα και είδα πως ζουν οι άνθρωποι με αναπηρία και λέω “Α, εντάξει, μια χαρά είναι, εύκολα είναι” και γύρισα εδώ πέρα και τρόμαξα και κατάλαβα ότι στη Σουηδία έχουν κάνει τα απλά πράγματα. Πρόσβαση παντού, τα λεωφορεία προσβάσιμα, τα ΚΤΕΛ προσβάσιμα, τα τρένα προσβάσιμα, τα κτίρια προσβάσιμα, τέλειωσε η συζήτηση. Εδώ πέρα ακόμη παλεύουμε για τα αυτονόητα.
-Όλα αυτά σε οδήγησαν και στη συγγραφή, πες μας λίγο και για τα βιβλία σου.
Τώρα κυκλοφορεί ο Τζιμης και το Τζίνι, είναι ένα παιδικό βιβλίο. Στην ουσία είναι η μεταφορά του τελευταίου αυτοβιογραφικού βιβλίου μου της “Τέχνης της αισιοδοξίας” σε παιδικό. Ενώ στην αρχή είχα το νου μου σ’ όλους εμάς τους ενήλικες που έχουμε χάσει την αισιοδοξία μας, μετά από πάρα πολλές επισκέψεις στα σχολεία, ένιωσα και πως τα παιδιά έχουν ανάγκη την αισιοδοξία, την οποία την έχουν μέσα τους.
Εμείς οι μεγάλοι τους την κόβουμε, τους την πνίγουμε, κατάλαβα ότι τους κόβουμε τα φτερά της αισιοδοξίας και ονειρεύτηκα ένα βιβλίο που θα προστατεύσει αυτή την αισιοδοξία των παιδιών. Η αισιοδοξία είναι αυτό που με απασχολεί από πάντα. Με βοήθησε εμένα πάρα πολύ. Οπότε νιώθω και πιστεύω ότι μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ κόσμο. Η δουλειά που μπορούμε να κάνουμε μέσα μας ώστε να γεννάμε και να προστατεύουμε την αισιοδοξία μας.
