Πόσο επηρεάζει η γεωργία την κλιματική κρίση και πόσο η κλιματική κρίση συμβάλλει στη μείωση της αγροτικής παραγωγής, δημιουργώντας συνθήκες παγκόσμιας ανασφάλειας στα τρόφιμα και επισιτιστική κρίση;
Στο ερώτημα αυτό κλήθηκε να απαντήσει ο καθηγητής της Γεωπονικής του πανεπιστημίου Θεσσαλίας Νίκος Δαναλάτος, ο οποίος περιέγραψε με μελανά χρώματα το μέλλον στη θεσσαλική πεδιάδα που έχει αφεθεί στην τύχη της τις τελευταίες δεκαετίες, από την πολιτεία, στην ερημοποίηση, την υφαλμύρωση και την υπογονιμότητα και τη διάβρωση.
Η πρωτοφανής ξηρασία στη Δυτική Ευρώπη φέτος το καλοκαίρι, με αποκορύφωμα τα όσα συμβαίνουν στη δυτική Μεσόγειο και τη Γαλλία όπου καταστρέφονται καλλιέργειες και ολόκληρες πόλεις ξεμένουν από πόσιμο νερό, προβληματίζει τους επιστήμονες αλλά και τους Έλληνες αγρότες, καθώς γνωρίζουν ότι ο κύκλος της ξηρασίας μπορεί του χρόνου το καλοκαίρι να επισκεφτεί την ανατολική Μεσόγειο.
Στη Γαλλία είχαμε μείωση κατά 30% στην παραγωγή σιτηρών και κατά 20% στην παραγωγή καλαμποκιού, μεγάλες πυρκαγιές που κατέστρεψαν πέρα από δασικές και γεωργικές εκτάσεις εκατοντάδων χιλιάδων στρεμμάτων, ενώ την ίδια εφιαλτική εικόνα είδαμε φέτος το καλοκαίρι και σε Ιταλία, Πορτογαλία και Ισπανία.
Αλλά και στη Θεσσαλία φέτος λόγω της ανομβρίας το Μάρτη και Απρίλη είχαμε μείωση στην παραγωγή σιτηρών κατά 20 έως 30% και στη συνέχεια τεράστιες καταστροφές από χαλάζι τον Ιούνιο σε σιτηρά , βαμβάκια, βιομηχανική ντομάτα, ηλίανθο, καλαμπόκια, δέντρα οποροφώρα και αμπέλια… Μιλώντας στη «Θεσσαλία τηλέοραση» ο καθηγητής της Γεωπονικής του πανεπιστημίου Θεσσαλίας Νίκος Δαναλάτος επισήμανε ότι η σχέση της κλιματικής κρίσης με τη γεωργία είναι αμφίδρομη και τοξική.
Και η κλιματική κρίση συμβάλλει στη μείωση της γεωργικής παραγωγής, αλλά και η γεωργία ιδίως η εντατικοποιημένη συμβάλλει στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, που οδηγούν στην κλιματική κρίση. Ειδικά στο θεσσαλικό κάμπο όπου έχουμε εντατικές εαρινές, αρδευόμενες καλλιέργειες η σχέση αυτή είναι ετεροβαρής, αφού ναι μεν μέσω της φωτοσύνθεσης καλαμπόκια, βαμβάκια κλπ δεσμεύουν διοξείδιο του άνθρακα αλλά από την άλλη μέσω της εδαφικής αναπνοής τα φυτά εκπέμπουν πολύ περισσότερο CO2.
Η σχέση λοιπόν είναι ετεροβαρής και το ετήσιο ισοζύγιο αρνητικό 2% για τις εαρινές καλλιέργειες, ενώ γενικά λόγω της εδαφικής αναπνοής η γεωργία συμβάλλει κατά 10% περίπου στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, ενώ η λίπανση τελικά δεν συμβάλλει περισσότερο από το 1% με τα οξείδια του αζώτου που είναι και αυτά αέρια του θερμοκηπίου.
Παρά τα όσα πιστεύονται λοιπόν και προωθούνται με την «πράσινη συμφωνία» της νέας ΚΑΠ που έχουν προκαλέσει μεγάλες κινητοποιήσεις στην Ολλανδία, όπου οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι αντιδρούν στο σχέδιο της κυβέρνησης Ρούτε για δραστική μείωση των λιπάνσεων και των ζώων, τελικά τα λιπάσματα ενοχοποιούνται πολύ περισσότερο για την κλιματική κρίση από όσο τους αναλογεί, τονίζει ο καθηγητής.
Ειδικά δε στη Θεσσαλική πεδιάδα που είναι υποτίθεται η πιο γόνιμη της χώρας, αλλά υπάρχει έλλειψη επιφανειακών νερών στο ανατολικό της τμήμα και είναι γνωστό ότι χωρίς νερό δεν υπάρχει γεωργική παραγωγή, άρα τρόφιμα, η γονιμότητα των εδαφών της έχει πέσει κατά πολύ σε σχέση με την κατάσταση πριν από 30 χρόνια. Συγκεκριμένα είναι στο μισό σήμερα από ότι προ τριακονταετίας και αυτό έχει ένα όριο.
Αυτό οφείλεται στη διάβρωση, την ερημοποίηση και την απώλεια από τη βαθειά άροση και τα πλημμυρικά φαινόμενα που έχουν ενταθεί λόγω της κλιματικής κρίσης, ιδιαίτερα στα επικλινή εδάφη και έτσι οδηγούμαστε σε απώλεια των γόνιμων στρωμάτων γης, με αποτέλεσμα να έχουν εγκαταληφθεί.
Πρέπει στη Θεσσαλική πεδιάδα αν θέλουμε να συνεχίσει να παράγει τρόφιμα που αποδεικνύονται πολύτιμα για τη χώρα με την επαπειλούμενη παγκόσμια διατροφική κρίση, να ξεκινήσει πρόγραμμα εμπλουτισμού των εδαφών της, αναγέννηση της οργανικής ουσίας, χλωρή λίπανση με αμειψισπορές και ορθές γεωργικές πρακτικές σε ότι αφορά το όργωμα, την αποφυγή καύσης των σιτοκαλαμιών, την ορθή χρήση νερού, λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων για να συνεχίσει αυτός ο ευλογημένος κάμπος να παράγει και τις επόμενες δεκαετίες.
Η κλιματική αλλαγή επιδρά διττά στη γεωργία, καθώς έχουμε κατά 8 με 10% λιγότερη γεωργική απόδοση για κάθε ένα βαθμό Κελσίου αύξησης της θερμοκρασίας, αλλά επιδρά και στη διάβρωση την οποία επιταχύνει και στη φυτοκάλυψη.
Έχουμε χάσει τα τελευταία 20 χρόνια 750.000 στρέμματα σιτηρών από επικλινείς γεωργικές εκτάσεις μόνο στο Νομό Λάρισας. Επίσης αναφέρει ότι χάθηκαν λόγω έλλειψης νερού 540.00 στρέμματα βαμβακιού μόνο στους Νομούς Λάρισας και Μαγνησίας, από τα οποία μόνο τα 100.000 στρέμματα έχουν αντικατασταθεί με μηδική, ενώ τα υπόλοιπα έχουν πάει προς μη αρδευόμενες καλλιέργειες προς σιτηρά και ψυχανθή, άρα έχουμε μία μεγάλη απώλεια στην προστιθέμενη αξία της γεωργίας στη Θεσσαλία, τονίζει ο καθηγητής.
Φυσικά το πρώτο για το οποίο οφείλει να μεριμνήσει η πολιτεία, καταλήγει ο κ. Δαναλάτος είναι η εξεύρεση επιφανειακού αρδευτικού νερού μέσω της κατασκευής φραγμάτων μεγάλων και μεσαίων πέριξ της θεσσαλικής πεδιάδας που θα παράγουν και υδροηλεκτρική ενέργεια και θα είναι και αποθήκες πόσιμου νερού, τόσο πολύτιμου, όπως δείχνει η ξηρασία στη Γαλλία.
«Μέχρι τώρα βρίσκαμε τη λύση τρυπώντας βαθύτερα στον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα. Τώρα αυτό τελείωσε καθώς ήρθε το αλάτι, έχουμε υφαλμύρωση δηλαδή διείσδυση του θαλάσσιου νερού στην ανατολική Θεσσαλία που φτάνει μέχρι τη Χάλκη» καταλήγει ο κ. Δαναλάτος επισημαίνοντας ότι «πρέπει κάτι να γίνει για το νερό τώρα, αλλιώς θα χαθεί σε λίγες δεκαετίες η πιο εύφορη πεδιάδα της χώρας, από αστοχίες και εγκληματικές ολιγωρίες του πολιτικού μας προσωπικού».
Γιάννης Κολλάτος
