Κύριε Διευθυντά

Με αφορμή το άρθρο σχετικά με την εγκατάλειψη του κτιρίου της Δημοτικής Αγοράς της Καρδίτσας που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Nέος Αγών την Παρασκευή 8-4-2022 (εδώ), θα ήθελα να παραθέσω κάποιες σκέψεις μου.

Κατ’ αρχή συμφωνώ απολύτως με τις επισημάνσεις του συντάκτη σας σχετικά με τις φθορές που παρουσιάζονται στο κτίριο. Όντως από το 1998, όταν το ανακαινισμένο κτίριο της αγοράς παραδόθηκε προς χρήση, ελάχιστες παρεμβάσεις συντήρησης έγιναν, με αποτέλεσμα τις φθορές που φαίνονται εύκολα στις φωτογραφίες που συνοδεύουν το άρθρο. Θεωρώ ότι η αποκατάσταση των φθορών και ζημιών είναι περισσότερο από αναγκαία. Πριν όμως προχωρήσει η τεχνική υπηρεσία του Δήμου στην σύνταξη σχετικής μελέτης πιστεύω ότι πρέπει να αντιμετωπισθεί από την Δημοτική Αρχή το θέμα επαναφοράς της αρχικής χρήσης αρκετών χώρων που τα τελευταία 15-20 χρόνια έχουν καταληφθεί κυρίως από δημοτικές υπηρεσίες αλλά και από την ΔΕΥΑΚ , την ΑΝΚΑ , το Πυροσβεστικό Μουσείο, τον Ερυθρό Σταυρό. Πιστεύω ότι η αγορά πρέπει να αποκτήσει την μορφή που είχε μετά την ανακαίνιση του 1998 όπως προέβλεπε και η μελέτη που πρώτευσε στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Επιπλέον πρέπει να γίνουν δύο σοβαρές παρεμβάσεις. Πρώτον, να αντιμετωπισθεί το σημαντικό πρόβλημα που υπάρχει με την στεγανότητα της μεταλλικής στέγης του κτιρίου που καλύπτεται με αρμέ τζάμια, ένα πρόβλημα που παρουσιάστηκε σχεδόν αμέσως μετά την ανακαίνισή του. Σήμερα με τα πολύ πιο σύγχρονα υλικά που υπάρχουν, το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπισθεί αρκετά ικανοποιητικά. Δεύτερον, θα πρέπει να αντιμετωπισθεί κατά το δυνατόν το πρόβλημα της κακής ακουστικής στο εσωτερικό αίθριο, που πολλές φορές είναι αποτρεπτικό για διεξαγωγή διαφόρων υπαιθρίων εκδηλώσεων, ειδικά τις βροχερές μέρες. Εκτιμώ ότι η επένδυση επιφανειών με ηχοαπορροφητικά υλικά και η ανάρτηση κάποιων ηχοαπορροφητικών πετασμάτων από την οροφή (εργασίες που δεν απαιτούν μεγάλη δαπάνη) θα βελτιωνόταν σημαντικά το πρόβλημα1.

Στα γενικότερα προβλήματα σχετικά με την λειτουργία και χρήση της αγοράς (που εν πολλοίς συνέβαλαν στο να διαμορφώσουν την σημερινή εικόνα εγκατάλειψης) , αναφέρθηκε διεξοδικά ο κ. Απόστολος Πίτσαβος με άρθρο του που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα σας την 9-6-2021. Νομίζω ότι για το θέμα αυτό δεν χρειάζεται να προσθέσω κάτι άλλο.

Θα ήθελα όμως να προσθέσω κάποια στοιχεία σχετικά με την ιστορία του κτιρίου, που συμπληρώνουν αυτά που παρατίθενται στο δεύτερο μέρος του άρθρου της εφημερίδας σας. Το θέμα ‘‘Δημοτική Αγορά’’ απασχόλησε τις δημοτικές αρχές από τις αρχές του 20ου αιώνα. Το 1904 επί δημαρχίας Στέργιου Λάππα ξεκίνησε η κατασκευή ενός κτιρίου (αρκετά μικρότερου από το σημερινό , στην ίδια θέση) , αλλά οι εργασίες διακόπηκαν το 1907 λόγω (οικονομικών μάλλον) διαφωνιών μεταξύ του δημάρχου και του αναδόχου (Αθηναίου) μηχανικού κ. Κυταριόλου. Μετά από μια ανεπιτυχή προσπάθεια του τότε δημάρχου Στέφανου Μπαϊρακτάρη το 1924 για την ολοκλήρωση του ημιτελούς κτιρίου, το 1927 πλέον ο τότε δήμαρχος Αστέριος Αλλαμανής ανέθεσε στον νεαρό, μόλις 25 ετών, πολιτικό μηχανικό Κωνσταντίνο Καζαμπάκα (γιο του βουλευτή Ιωάννη Καζαμπάκα) να συντάξει νέα μελέτη για το κτίριο της αγοράς. Ο Κων. Καζαμπάκας σπούδασε στο Ε.Μ.Π. μέχρι το 4ο έτος και στη συνέχεια μεταγράφτηκε στο Πολυτεχνείο του Βερολίνου από όπου αποφοίτησε. Εκεί μελέτησε την (τότε) νέα τεχνική σύμμικτης κατασκευής κτιρίων, δηλ. κατασκευή με χρήση οπλισμένου σκυροδέματος και μεταλλικών διατομών, που έδινε την δυνατότητα κατασκευής κτιρίων με μεγάλα ανοίγματα χωρίς ενδιάμεσα υποστυλώματα. Ο δήμαρχος Αστ. Αλλαμανής, γιατρός με σπουδές στην Γαλλία, προφανώς και είχε δει τέτοια μεγάλα κτίρια στην Ευρώπη και πιθανά είχε οραματισθεί την λύση αυτή για το κτίριο της αγοράς.

Ο Κων/νος Καζαμπάκας συνέταξε πλήρη μελέτη του κτιρίου που παραλήφθηκε από το Δημοτικό Συμβούλιο το καλοκαίρι του 19282. Αμέσως ο δήμος προχώρησε στην δημοπράτηση του έργου και ανάδοχος αναδείχτηκε η Α.Ε. ‘‘ΘΕΤΕΚ’’ (Θεσσαλική Εταιρία Τεχνικών Επιχειρήσεων και Κατασκευών) με έδρα τον Βόλο. Η κατασκευή του έργου ολοκληρώθηκε χωρίς προβλήματα το 1930 με επιβλέποντα αρχικά τον νεαρότατο (μόλις 22 ετών) αρχιτέκτονα Σόλωνα Κυδωνιάτη, μετέπειτα καθηγητή του ΕΜΠ και Ακαδημαϊκό3.

Με βάση τις τότε ανάγκες και συνθήκες υγιεινής , στο εσωτερικό της αγοράς στεγάστηκαν μόνον ιχθυοπωλεία και κρεοπωλεία. Η ανάγκη για συνεχή χρήση νερού για πλύση δαπέδων, πάγκων κλπ και απομάκρυνση του αίματος και των υπολειμμάτων καθαρισμού κλπ, είχε σαν αποτέλεσμα να κατασκευαστεί ο πρώτος κλειστός αγωγός αποχέτευσης ακαθάρτων και όμβριων που ξεκινούσε από το κέντρο του αίθριου της αγοράς και μέσω της οδού Βάλβη κατέληγε στην σημερινή πλατεία Δικαστηρίων καλύπτοντας ένα τμήμα του υπάρχοντος ανοιχτού αυλακά που συνέχιζε από κει μέσω της οδού Καρδιτσομαγούλας (σημερινή οδός Ανδρέα Παπανδρέου ) καταλήγοντας στον ποταμό Καλέτζη.

Από το 1930 έως και τα τέλη της δεκαετίας του 1980 δεν έγιναν αξιόλογες παρεμβάσεις στο κτίριο. Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, όλο το κτίριο αλλά ειδικά το εσωτερικό της αγοράς είχε εγκαταλειφθεί στην τύχη του και πλην ελαχίστων εξαιρέσεων χρησιμοποιούνταν σαν αποθηκευτικός χώρος άχρηστων αντικειμένων. Το θέμα είχε απασχολήσει τον Δήμο Καρδίτσας τόσο στην πρώτη (1975- 1978) όσο κυρίως στην δεύτερη θητεία (1979 – 1982) του Δημάρχου Χαρ. Γιούτσικου, αλλά και τους πολίτες της πόλης. Μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου του 1980 μέσω των στηλών της εφημερίδας σας είχε αναπτυχθεί ένας ευρύς και σοβαρός διάλογος με διάφορες προτάσεις και απόψεις. Τελικά το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς στο Δημοτικό Συμβούλιο και μετά από εκτενή διάλογο διαμορφώθηκαν τρείς προτάσεις. Η πρώτη προέβλεπε την κατεδάφιση του κτιρίου και την δημιουργία στην θέση του πλατείας. Η δεύτερη προέβλεπε την κατεδάφισή του και την ανέγερση στην θέση του πολυώροφου κτιρίου , όπου στο ισόγειο θα στεγαζόταν καταστήματα και στους ορόφους δημόσιες και δημοτικές υπηρεσίες (κατά το ανεπιτυχές κατά την άποψή μου πρότυπο των Τρικάλων). Τέλος η τρίτη πρόταση θεωρούσε ότι έπρεπε να ανακαινισθεί ριζικά το υπάρχον κτίριο και να στεγάσει εμπορικές χρήσεις, όχι απαραίτητα αυτές που έως τότε στέγαζε, αλλά να έπαιρνε μια μορφή σύγχρονης αγοράς με την δημιουργία στην εξωτερική περίμετρο –εμπορικών καταστημάτων, τροφίμων και γενικού εμπορίου, βιβλιοπωλεία, εστιατόρια, καφέ κλπ, ενώ το εσωτερικό του κτιρίου να διαμορφωθεί σε χώρο αποκλειστικά πολιτιστικών δραστηριοτήτων4. Καμία όμως πρόταση δεν πήρε την απαιτούμενη πλειοψηφία και έτσι το πρόβλημα αντιμετωπίστηκε οριστικά πλέον στην από την επόμενη δημοτική αρχή με δήμαρχο τον Δημήτρη Αρχοντή, όταν μετά από σχετική απόφαση προκηρύχθηκε πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός5 και τελικά προέκυψε η μελέτη που υλοποιήθηκε στην θητεία του επόμενου δημάρχου Αθ. Καταρτζή.

Γιώργος Β. Μπαρμπούτης

1 Κάποια προκαταρτική μελέτη αντιμετώπισης του προβλήματος είχε κάνει το 2006 ο καθηγητής της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Α.Π.Θ. κ. Νικ. Τσινίκας, χωρίς όμως να δοθεί συνέχεια

2 Τα πρωτότυπα σχέδια σε διαφανές χαρτί έχουν διασωθεί και βρίσκονται στο Μουσείο Πόλης Καρδίτσας μετά από συντήρησή τους που έγινε από την Διεύθυνση Συντήρησης του Υπουργείου Πολιτισμού .

3 Τα στοιχεία που παραθέτω προέρχονται από επίπονη έρευνα της Φένιας Λέκκα, επιστημονικά υπεύθυνης του Μουσείου Πόλης Καρδίτσας και του αείμνηστου Πέτρου Κουμπουρόζου, ερευνητή – συνεργάτη του Μουσείου Πόλης. Η κα Φένια Λέκκα είχε παρουσιάσει λεπτομερώς τα στοιχεία αυτά με εισήγησή της σε ημερίδα σχετικά με την δημοτική αγορά που διοργάνωσε τον Απρίλιο του 2016 ο Δήμος Καρδίτσας στο κτίριο της αγοράς.

4 Η πρόταση αυτή είχε βασισθεί στην διπλωματική εργασία του συμπολίτη αρχιτέκτονα και ζωγράφου Πολύβιου Γούζιου, που μόλις είχε επιστρέψει από τις σπουδές του στο Παρίσι.

5 Στο διαγωνισμό πήραν μέρος πλέον των είκοσι ομάδων μελετητών και το πρώτο βραβείο πήρε η ομάδα στην οποία συμμετείχε και η συμπολίτισσα αρχιτέκτων μηχανικός Φωτεινή Μαργαρίτη, που στην συνέχεια ανέλαβε την σύνταξη της οριστικής μελέτης του κτιρίου της παλιάς ηλεκτρικής καθώς και την αναμόρφωση του δαπέδου και των όψεων των κτιρίων της οδού Βάλβη , παρεμβάσεις που προβλεπόταν από την διακήρυξη του διαγωνισμού.