Τέτοιες μέρες ήταν – συγκεκριμένα σαν χθες 24 Μαρτίου του 1999 – όταν ήχησαν οι σειρήνες στη Γιουγκοσλαβία.
Ξεκινούσαν οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ μετά την άρνηση της τελευταίας να υπογράψει τη συμφωνία για το μέλλον του Κοσσυφοπεδίου. Ο «Νέος Αγών» της 25ης Μαρτίου 1999 μιλούσε για «κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου» και για «μακελάρηδες των λαών».
Toυ Κώστα Παλαιού
———————–
Λίγες ημέρες αργότερα, Απρίλιος του 1999, η Ελληνική Κυβέρνηση υπό την πρωθυπουργία του Κώστα Σημίτη ενάντια στο λαϊκό αίσθημα, συναίνεσε στην συμμετοχή ελληνικής στρατιωτικής δύναμης. Αποφάσισε να στείλει το αντιτορπιλικό «Θεμιστοκλής» στην Αδριατική Θάλασσα, για να ενταχθεί σε μοίρα πλοίων των κρατών του ΝΑΤΟ, που ετοιμάζονταν να συμμετάσχουν σε στρατιωτική επιχείρηση κατά της Γιουγκοσλαβίας.
Ο Μαρίνος Ριτσούδης με καταγωγή από τα γειτονικά Φάρσαλα, ήταν Αξιωματικός του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, ο οποίος αρνήθηκε να εκτελέσει διαταγή και να ακολουθήσει το ελληνικό πολεμικό πλοίο. Η ανυπακοή του Μαρίνου Ριτσούδη στην Ελλάδα τιμωρήθηκε, στη Σερβία θεωρήθηκε ηρωισμός! Ο κ. Ριτσούδης μιλάει στον «Νέο Αγώνα» για τα γεγονότα της εποχής και την αντιμετώπιση που έχει από τους Σέρβους.
Κατάγεστε από τα Φάρσαλα; Έχετε καμία σύνδεση με την Καρδίτσα;
Κατάγομαι από τα Φάρσαλα όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα, μέχρι την ηλικία των 18. Με τις Πανελλαδικές εισήλθα Ναυτικός Δόκιμος στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, παραγωγική
σχολή Μαχίμων Αξιωματικών τού Πολεμικού ναυτικού.
Με την πόλη της Καρδίτσας, ή αλλιώς Kαρδιακή μου πόλη, συνδέομαι στενά όχι ως 2η γενέτειρα, αλλά ως πρώτη, διότι έχω πολλούς συγγενείς, θείους, θείες, ξαδέλφια, γαμπρούς,
νύφες, και ανίψια. Όποια πόλη έχει τους αγαπημένους σου ανθρώπους, είναι και αγαπημένη πόλη.
– Τον Απρίλιο του 1999 ήσασταν 31 χρόνων. Γιατί αρνηθήκατε τις διαταγές; Ήταν απόφαση της στιγμής ή κατόπιν σκέψεως;
Τον Απρίλιο του 1999, κλήθηκα από την τότε Κυβέρνηση με το πολεμικό «Θεμιστοκλής» στο οποίο υπηρετούσα ως νεαρός Υποπλοίαρχος, να εκπροσωπηθεί η Ελλάδα στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της στο ΝΑΤΟ, να πλεύσει στην περιοχή της Αδριατικής και να συμμετέχει στην επιθετική αποστολή των βομβαρδισμών ενάντια στην πρώην Γουγκοσλαβια, με την οποία όχι μόνο είχαμε αιώνιους δεσμούς φιλίας και Ορθοδοξίας, αλλά ούτε και απείλησε την εδαφική ακεραιότητα της Πατρίδας μας.
Η απόφαση της μη συμμετοχής μου δεν ήταν ούτε παρορμητική απόφαση της στιγμής, αλλά
ούτε και αβασάνιστη απόφαση. Ως μάχιμος αξιωματικός τού πολεμικού ναυτικού, είχα
ενημερωθεί αμέσως για τον επιθετικό ρόλο του πλοίου, οπότε μέσα μου αμέσως γεννήθηκε ζωηρή η μη σύμφωνη γνώμη μου ως προς την αποστολή, διότι ήταν ένα απεχθές έγκλημα
εναντίον ενός Ορθοδόξου πολιτισμού, εναντίων αμάχων μίας φιλικής γειτονικής χώρας. Ήταν επίσης και ένας τρόπος για να διατρανώσω μια φωνή διαμαρτυρίας απέναντι σε ένα
ανελέητο έγκλημα που το πλήρωσαν κατά χιλιάδες οι άμαχοι της Σερβίας. Η άρνηση συμμετοχής ήταν και μια ακτιβιστική ενέργεια ενάντια στον διαμορφούμενο νέο ρόλο που απέκτησε τότε το ΝΑΤΟ. Ήταν η πρώτη του επιθετική αποστολή χωρίς την έγκριση τού Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Ο Ελληνικός λαός που στο σύνολό του με κάθε τρόπο υποστήριζε τα Ιερά και δίκαια του γειτονικού Έθνους των Σέρβων, ήταν μια συνεχής σάλπιγγα στα ώτα μου, προκειμένου να
μην ακολουθήσω τις επιταγές της Ελληνικής Κυβέρνησης και του ΝΑΤΟ για να μην συμμετέχω σε ένα απεχθές ιστορικό έγκλημα, που το καταδίκασαν οι λαοί της γης.
– Δεν φοβηθήκατε ότι μια τέτοια απόφαση θα έφερνε την απόταξή σας από το Πολεμικό Ναυτικό;
Εκείνες τις πολύ έντονες στιγμές, τις πολύ συναισθηματικά φορτισμένες, ήθελα να έχω δύναμη να φτάσω
μέχρι τέλους, στο σωστό, ήθελα να κάνω πράξη την εσωτερική μου φωνή τής συνείδησης, αυτό που πίστευα εγώ και ο κάθε Έλληνας που ενεργά συμμετείχε στην υποστήριξη τών δικαίων της Σερβίας.
Ήταν ένας φρικτός δρόμος διότι πάλευες μέσα σου και έξω σου λεπτό προς λεπτό την κάθε αντιξοότητα που ήθελε να με βγάλει από αυτό το ΟΧΙ, το σωστό για εμένα και πολλούς άλλους.
Άγνωστος δρόμος γεμάτος πιέσεις. Έπρεπε να παλέψω και με τα καλοπιάσματα, καθώς και
τις υποσχέσεις για τοποθέτηση σε όποια θέση θα ήθελα εσωτερικού ή και μετάθεση εξωτερικού με παχιές αποδοχές και υψηλές τιμές και δόξες, με αντάλλαγμα την αναντίρρητη συμμετοχή στην αποστολή. Και όταν αυτές οι υποσχέσεις μετάθεσης δεν με έπεισαν, άρχισαν οι απειλές τής στρατιωτικής μου ευθύνης.
Εν συνεχεία ακολούθησαν οι απειλές της ηθικής, εργασιακής, και κοινωνικής μου εξόντωσης, απειλές για φυλακή, απειλές πως θα με αποτάξουν και θα πάει χαμένη μια λαμπρή καριέρα στο ΠΝ.
Με ενδιέφερε να φτάσω στο τέλος όρθιος, ακέραιος, ειρηνικός, λεύτερος, συνειδητοποιημένος απόλυτα για τα ευγενή ελατήρια της στάσης μου, όπως τα χαρακτήρισε ίσως ο κορυφαίος Ποινικολόγος της νεώτερης Ελλάδος Αλέξανδρος Κατσαντώνης ο οποίος αφιλοκερδώς με υπερασπίστηκε στις δαγκάνες τού Ναυτοδικείου.
– Μετά την ανυπακοή στις διαταγές ακολούθησε το Ναυτοδικείο. 21 Απριλίου σημαδιακή ημερομηνία- κριθήκατε ένοχος. Σας στήριξαν πολίτες, σωματεία κλπ;
Μετά τις νομικές συνέπειες τής πράξης μου, τιμωρήθηκα με 2,5 χρόνια φυλάκιση με αναστολή, από το Στρατοδικείο, και πειθαρχική απόταξη από τις τάξεις τού πολεμικού ναυτικού, με απόφαση δευτεροβάθμιου πειθαρχικού συμβουλίου.
Με στήριξαν πολιτικά κόμματα, θρησκευτικές οργανώσεις και πολλοί πολίτες, χωρίς βέβαια από πλευράς μου ουδεμία επιδίωξη. Μαζεύτηκαν πλήθος κόσμου, επειδή με θεώρησαν, όπως
το είπε στην κατάθεση υπεράσπισης ο Ποινικολόγος Αλέξανδρος Κατσαντώνης, «φορέα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εξέφρασα την υποστήριξη όλης της Ελλάδας και η πράξης μου, η οποία έχει τον καταλογισμό τού δράστη εκ πεποιθήσεως, υποκινούμενη από ευγενή, όχι ταπεινά ελατήρια, θα έπρεπε να μείνει ατιμώρητος». Έτσι με είδαν «πιστοί και άπιστοι» μαζί. Φώναζαν έξω από το Ναυτοδικείο μέλη οργανώσεων και μέλη του ΚΚΕ.
-Στην Ελλάδα σάς έκριναν ένοχο. Στη Σερβία σάς θεωρούν ήρωα όμως. Αν δεν κάνω λάθος στο Βελιγράδι υπάρχει και τοιχογραφία με τη μορφή σας.
Στην Ελλάδα παραμένω ακόμη ένοχος παρά το γεγονός ότι η Σερβία ανέλαβε πρωτοβουλία και με βράβευσε. Η βράβευση ήταν από τον λαό, όχι από τους θεσμούς, έτσι το Πατριαρχείο Σερβίας δέχτηκε προτάσεις και ευγενείς πιέσεις από τον λαό, και με κάλεσαν 19 χρόνια μετά την άρνησή μου να γίνει η βράβευση για την οποία έφερα αντίρρηση.
Δεν ήθελα τέτοιες τιμές διότι πάνω από 5 χιλιάδες ήταν οι νεκροί σε αυτό το παράνομο έγκλημα. Στρατιώτες και άμαχοι μαζί νεκροί και τραυματίες, απροσδιόριστοι και οι καρκίνοι αφού η θηριωδία των ισχυρών έριξε βόμβες ουρανίου στη Σερβία. Εκείνος ο λαός που σκοτώθηκε βάναυσα και άδικα όφειλε κάθε τιμή κάθε βράβευση και κάθε τι για να παραμείνει στην μνήμη, αναλλοίωτη η γενναιότητα και η λεβεντιά που δεν δίστασαν να τα βάλλουν με τους ισχυρούς της γης.
Οι τιμές και οι ευχαριστίες για εμένα δεν ήταν άλλες από την έκφραση των απλών πολιτών Σέρβων, όταν λόγου χάρη μου έστειλαν φωτογραφίες των παιδιών τους, να κρατάνε ζωγραφιές στα χέρια τους και να γράφουν, «ευχαριστούμε που δεν μας βομβάρδισες και είμαστε τώρα ζωντανοί»!
Και η τοιχογραφία στη Σερβία από κάποιον Σέρβο ζωγράφο τέτοια εκδήλωση τιμής ήταν, όπως και ένας δρόμος και μια παιδική ομάδα μπάσκετ που την ονόμασαν «Μαρίνος Ριτσούδης» η οποία μάλιστα κέρδισε ένα παγκόσμιο εφηβικό πρωτάθλημα ειδικής κατηγορίας, αήττητη. Σε ένα Πάρκο στο Νις (ήταν η πόλη που βομβαρδίστηκε περισσότερο) έδωσαν το όνομά μου, όπως και στον όροφο ενός νέου Μουσείου που φτιάχτηκε για την
μνήμη των βομβαρδισμών.
Ακόμη και Εθνική σύνταξη ήθελαν να μου χορηγήσουν αλλά ήμουν και είμαι εντελώς αντίθετος.
– Σήμερα με τί ασχολείστε;
Μετά την απόταξή μου από το Πολεμικό Ναυτικό εργάζομαι ως Καπετάνιος σε σκάφη αναψυχής
Ο κ. Ριτσούδης έκλεισε τη συνέντευξη με ένα ποίημα του Κων. Καβάφη:
Che fece . . . . il gran rifiuto (Το μεγάλο Όχι)
Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα
που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι
να πούνε. Φανερώνεται αμέσως όποιος τό ‘χει
έτοιμο μέσα του το Ναι, και λέγοντάς το πέρα
πηγαίνει στην τιμή και στην πεποίθησί του.
Ο αρνηθείς δεν μετανοιώνει. Aν ρωτιούνταν πάλι,
όχι θα ξαναέλεγε. Κι όμως τον καταβάλλει
εκείνο τ’ όχι — το σωστό — εις όλην την ζωή του.
Βίντεο από Σέρβικα μέσα
