Οι 17 ανθρώπινες ζωές που χάθηκαν όταν χτύπησε ο Daniel, τον Σεπτέμβριο του 2023, δεν ήταν οι μοναδικές απώλειες. Ακόμη κι όταν τα νερά υποχώρησαν, ο Daniel φαίνεται ότι συνέχισε να «σκοτώνει», όμως… σιωπηλά. «Ο πραγματικός αριθμός των θανάτων από τον κυκλώνα Daniel στους πληγέντες νομούς της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας, είναι έως και 20 φορές υψηλότερος από τον επίσημο απολογισμό των θυμάτων», αποκαλύπτει μελέτη του Κέντρου Ερευνας και Εκπαίδευσης στη Δημόσια Υγεία, την Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, που παρουσιάζει μέσω του ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΥ, ο ομότιμος καθηγητής Ιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Αλέξης Μπένος.
Ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΧΑΝΟΥ
Στη Μαγνησία οι θάνατοι αυξήθηκαν σε σχέση με τους «αναμενόμενους» κατά 39% την πρώτη εβδομάδα που εκδηλώθηκε το ακραίο καιρικό φαινόμενο, ενώ κατά το πρώτο τρίμηνο εκτιμάται ότι συνολικά έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας του Daniel 78 άτομα.
Τη μελέτη εκπόνησε ερευνητική ομάδα που αποτελείται από τρία στελέχη του Τμήματος Ιατρικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, τον Ηλία Κονδύλη – αναπληρωτή καθηγητή Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας – Πολιτικής Υγείας, την Ευδοξία Βαλαβάνη – υποψήφια διδάκτωρ Δημόσιας Υγείας και τον Αλέξη Μπένο – ομότιμο καθηγητή Υγιεινής, Κοινωνικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, καθώς και από τον Βασίλη Μπέλλο – επίκουρο καθηγητή του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
Στη μελέτη αποτυπώνονται οι εξάρσεις λοιμώξεων από λεπτοσπείρωση, σαλμονέλλωση και τον Ιό του Δυτικού Νείλου κατά το πρώτο τετράμηνο μετά τις πλημμύρες, όπως και οι 17 άμεσοι θάνατοι ανθρώπων, που χάθηκαν στα νερά.
Αποκαλύπτεται όμως ότι οι πραγματικοί θάνατοι δεν ήταν μόνο 17. Η μελέτη της ερευνητικής ομάδας του ΚΕΠΥ, που παρουσιάζει ο ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ, δείχνει ότι κατά το πρώτο τρίμηνο μετά την καταστροφική πλημμύρα, στους νομούς Καρδίτσας, Μαγνησίας, Τρικάλων και Φθιώτιδας εκδηλώθηκαν 335 πλεονάζοντες θάνατοι, 335 δηλαδή περισσότεροι θάνατοι σε σχέση με τους αναμενόμενους θανάτους βάσει των ιστορικών δεδομένων θνησιμότητας στις εν λόγω περιοχές από τα έτη 2015 – 2019.
Παραπάνω θάνατοι από την πρώτη εβδομάδα
«Ενας τρόπος για την εκτίμηση του συνολικού αντίκτυπου μιας καταστροφής, όπως οι πλημμύρες, είναι η καταγραφή τόσο των άμεσων όσο και των έμμεσων θανάτων που σχετίζονται με αυτήν. Ένα αξιόπιστο μέτρο για το σκοπό αυτό είναι η πλεονάζουσα θνησιμότητα, η οποία ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ του παρατηρούμενου αριθμού θανάτων σε μία χρονική περίοδο σε έναν πληθυσμό και του αναμενόμενου αριθμού θανάτων, με βάση μια προηγούμενη χρονική περίοδο αναφοράς, εάν η καταστροφή δεν είχε συμβεί», εξηγεί ο κ. Μπένος, ο οποίος θα παρουσιάσει την έρευνα που έγινε κατά τη διάρκεια του επιστημονικού συνεδρίου της Πνευμονολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, «Ημέρες Πνευμονολογίας», που θα φιλοξενηθεί στο ξενοδοχείο Ξενία Βόλου, από τις 9 έως τις 12 Οκτωβρίου.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση αξιολογήθηκε η επίδραση του Daniel στη συνολική θνησιμότητα στις πληγείσες περιοχές. Πιο συγκεκριμένα υπολογίστηκε η πλεονάζουσα θνησιμότητα από όλες τις αιτίες θανάτου κατά τη διάρκεια των τριών μηνών, δηλαδή από 5 Σεπτεμβρίου έως 3 Δεκεμβρίου 2023, μετά τα πλημμυρικά φαινόμενα στους νομούς της Ελλάδας οι οποίοι επλήγησαν από την κακοκαιρία, δηλαδή στους νομούς Καρδίτσας, Τρικάλων, Μαγνησίας και Φθιώτιδας.
Ο υπολογισμός έγινε με τη σύγκριση του αριθμού των εβδομαδιαίων θανάτων από όλες τις αιτίες με τον αναμενόμενο αριθμό θανάτων, βάσει ιστορικών δεδομένων θνησιμότητας από τα έτη 2015 – 2019.
Σύμφωνα με την ανάλυση που έγινε από τη μελετητική ομάδα, η αύξηση της θνησιμότητας στον πληγέντα πληθυσμό, έκανε την εμφάνισή της από την πρώτη κιόλας εβδομάδα.
+39% θάνατοι στη Μαγνησία
Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας της κακοκαιρίας και των επακόλουθων πλημμυρικών φαινομένων, στη Μαγνησία παρατηρήθηκε αύξηση της θνησιμότητας (σε σχέση με την αναμενόμενη) κατά 39%!
Αύξηση θνησιμότητας κατά 40% καταγράφηκε σε Καρδίτσα και Τρίκαλα και κατά 57% στη Φθιώτιδα. Σε απόλυτους αριθμούς στη Μαγνησία οι «πλεονάζοντες θάνατοι» ανήλθαν σε 15, στην Καρδίτσα και στα Τρίκαλα σε 21 και στη Φθιώτιδα στους 18.
«Συνολικά, ο αριθμός των πλεοναζόντων θανάτων στους τρεις πληγέντες νομούς ανήλθε στους 54», αναφέρεται στη μελέτη.
335 «επιπλέον» θάνατοι έως 3 Δεκεμβρίου
εκ των οποίων οι 78 στη Μαγνησία
Ακόμη πιο σκληρά είναι τα στοιχεία για ολόκληρο το τρίμηνο για τον «φονικό» Daniel, από τις 5 Σεπτεμβρίου έως και τις 3 Δεκεμβρίου 2023 δηλαδή.
Σύμφωνα με όσα στοιχεία δίνει στη δημοσιότητα ο κ. Μπένος, καταγράφτηκαν 78 πλεονάζοντες θάνατοι στη Μαγνησία, 155 σε Καρδίτσα και Τρίκαλα και 102 σε Φθιώτιδα.
«Συνολικά, ο αριθμός των πλεοναζόντων θανάτων στους τρεις πληγέντες νομούς ανήλθε τους 335», αποτυπώνεται στη μελέτη.
«Το γεγονός ότι δεν σημειώθηκε γενικευμένη αύξηση της θνησιμότητας σε όλη την Ελλάδα (με εξαίρεση ορισμένους γεωγραφικά διάσπαρτους νομούς, όπου η εκεί σχετική αύξηση της θνησιμότητας εκδηλώθηκε πριν τον κυκλώνα «Ντάνιελ» και συνδέεται με άλλα τοπικά συμβάντα) υποδηλώνει ότι η παρατηρούμενη πλεονάζουσα θνησιμότητα στην Καρδίτσα, τα Τρίκαλα, τη Μαγνησία και τη Φθιώτιδα μπορεί, σε μεγάλο βαθμό, να αποδοθεί στον κυκλώνα «Daniel» και στις καταστροφικές πλημμύρες που προκάλεσε», συμπεραίνει η επιστημονική ομάδα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Λάρισα, κατά τη διάρκεια της πρώτης εβδομάδας της κακοκαιρίας, δεν σημειώθηκε πλεονάζουσα θνησιμότητα. Σε βάθος τριμήνου καταγράφηκαν 57 πλεονάζοντες θάνατοι, ωστόσο η τιμή αυτή είναι μη στατιστικά σημαντική. «Ο νομός δεν αντιμετώπισε τόσο έντονες πλημμύρες ταχείας απόκρισης τις πρώτες ώρες του κυκλώνα, ενώ με βάση τις δορυφορικές απεικονίσεις του πλημμυρικού αποτυπώματος, δεν είχε τόσο σημαντικές επιπτώσεις από την υπερχείλιση του Πηνειού ποταμού, σε σύγκριση με την περιοχή της Καρδίτσας και των Τρικάλων όπου εκτός των άλλων καταστροφών διαλύθηκε και ο παραγωγικός της ιστός (γεωργία και κτηνοτροφία)», εξηγούν οι επιστήμονες.
Ανησυχούν τα ευρήματα
Τα ευρήματα της μελέτης του ΚΕΠΥ είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά, καθώς υποδηλώνουν ότι ο πραγματικός αριθμός θανάτων από τον κυκλώνα «Daniel» στους πληγέντες νομούς της Θεσσαλίας και της Στερεάς Ελλάδας είναι έως και 20 φορές υψηλότερος από τον επίσημο απολογισμό των θυμάτων, επιβεβαιώνοντας τους επιστημονικούς ισχυρισμούς ότι η αποτίμηση του μεγέθους και των επιπτώσεων των πλημμυρικών γεγονότων με τη χρήση των άμεσων απωλειών υποεκτιμά σημαντικά τις πραγματικές επιπτώσεις των πλημμυρών στην υγεία των πληγέντων πληθυσμών.
Τα αποτελέσματα της μελέτης του ΚΕΠΥ επίσης υποδηλώνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος της πλεονάζουσας θνησιμότητας, 281 από τους 335 πλεονάζοντες θανάτους, επήλθε μετά την πρώτη εβδομάδα της καταστροφικής πλημμύρας, επιβεβαιώνοντας προηγούμενες μελέτες σχετικά με τις σημαντικές μεσοπρόθεσμες και όχι απλά άμεσες αρνητικές επιπτώσεις των πλημμυρών στην υγεία των πληγέντων πληθυσμών.
Οι φτωχοί πλήρωσαν δυσανάλογο τίμημα
Η ερευνητική ομάδα αν και δεν έχει στη διάθεσή της ακόμη στοιχεία για τις αιτίες των θανάτων την χρονική περίοδο 2023 – 2024, εκτιμά, με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία ότι «το μεγαλύτερο μέρος της πλεονάζουσας θνησιμότητας προήλθε από καρδιαγγειακά ή και αναπνευστικά νοσήματα» κυρίως λόγω της διατάραξης της πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας.
«Βάσει επίσης της διεθνούς βιβλιογραφίας, μπορούμε με ασφάλεια να υποθέσουμε ότι η κατανομή της πλεονάζουσας θνησιμότητας δεν υπήρξε ομοιόμορφη στους πληγέντες πληθυσμούς και ότι τα χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα στη Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα πλήρωσαν δυσανάλογο τίμημα στην υγεία τους μετά από την πλημμύρα», συμπεραίνουν.
Η έρευνα που έγινε καταλήγει σε ένα σημαντικό συμπέρασμα:
«Οι πλημμύρες έχουν πολυεπίπεδες, άμεσες και μεσο – μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην υγεία των πληγέντων πληθυσμών και ιδίως των οικονομικά ασθενέστερων και ευάλωτων ομάδων. Απαιτούν μακρόπνοο σχεδιασμό, συνεχή επιδημιολογική επιτήρηση των πληγέντων κοινοτήτων, διαρκή παρακολούθηση της νοσηρότητας και θνησιμότητας τους (από όλα τα νοσήματα και όχι μόνο από τα λοιμώδη), διαρκή επιτήρηση της πρόσβασης τους σε υπηρεσίες υγείας και ενδυνάμωση των τοπικών δημόσιων συστημάτων υγείας καθώς και γενικευμένες παρεμβάσεις για την ταχεία και πλήρη κοινωνικοοικονομική ανάταξη και αποκατάστασή τους».
taxydromos.gr
