* Σκόρπιες αισιόδοξες δράσεις δείχνουν το δρόμο για μια δημιουργική και ζωντανή Εκπαίδευση
Η έννοια της Δημιουργικότητας και η αξία της σε σχέση με το σχολείο και την εκπαιδευτική διαδικασία απασχόλησε τους μαθητές των φετινών Πανελλήνιων Εξετάσεων στο μάθημα της Έκθεσης.
Οι μαθητές ως απόλυτοι πρωταγωνιστές της δημόσιας εκπαίδευσης, καλέστηκαν να απαντήσουν για τη δημιουργικότητα που αμφιβάλλουμε αν οι ίδιοι έχουν βιώσει στη μαθητική τους ζωή. Πράγματι, αναρωτιόμαστε αν υπήρχαν τα περιθώρια, οι συνθήκες αλλά και ένα διαθέσιμο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για να κυλάει εναρμονισμένα με δημιουργικές δραστηριότητες, με την ελευθερία και την πρωτοτυπία ιδεών.
Οι μαθητές καλέστηκαν μέσα από το θέμα για την αξία της δημιουργικότητας, να εκφράσουν γραπτώς τις σκέψεις τους για την ύπαρξη της φαντασίας (;) στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της εξέτασης, οι μαθητές θα έπρεπε να σκηνοθετήσουν ένα γραπτό, άρτια δομημένο για το σκοπό της επιτυχίας. Με την προϋπόθεση όμως η τελική έκθεση να προσεγγίζει την είσοδο της δημιουργικότητας στο σχολείο, που παραδόξως αναζητούμε όλοι μάταια μέχρι σήμερα.
«Υποκρισία» και Δημιουργικότητα
Πέρα από τις προκαθορισμένες ιδέες και φράσεις που «πατετάρονται» σε θέματα Έκθεσης, οι μαθητές αν επεκτείνουν τη σκέψη τους σε παραδείγματα δημιουργικότητας, εκεί θα δυσκολεύονταν να φέρουν εικόνες ως ανάμνηση από τις αίθουσες των σχολείων τους. Βέβαια, ας μην ισοπεδώνουμε τις ατομικές πρωτοβουλίες εκπαιδευτικών που θέτουν ως στόχο ένα ζωντανό και βιωματικό μάθημα. Το ότι απουσιάζει ηχηρά το Υπουργείο Παιδείας στην υπόθεση της δημιουργικότητας, δε σημαίνει ότι η εκπαιδευτική κοινότητα δεν εκπαιδεύεται με βάση τα νέα ψηφιακά εργαλεία, τις σύγχρονες διδακτικές μεθόδους (σύστημα STEAM κ.α.) που τοποθετούν τους μαθητές στο προσκήνιο, και τον εκπαιδευτικό αντίστοιχα σε ρόλο συντονιστή.
Γυρνώντας όμως στο θέμα της Έκθεσης, το να ζητάει φέτος το Υπουργείο Παιδείας την άποψη των μαθητών για τη δημιουργικότητα στις σχολικές τάξεις, θα το χαρακτηρίζαμε υποκριτικό, όπως αποκάλεσε την επιλογή αυτή και ο Μάνος Στεφανίδης, Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ και Ιστορικός Τέχνης.
Άραγε, πώς ένας μαθητής είναι σε θέση να μιλήσει για τη δημιουργικότητα στα Δημόσια σχολεία, όταν η διδακτέα ύλη απλώνεται μέσα σε περιορισμένα χρονικά όρια; Όταν μάλιστα οι εκπαιδευτικοί δεν έχουν τη δυνατότητα να στρέφονται προς τη δημιουργία για το καλό της προσωπικής έκφρασης των παιδιών…
Μάθηση «απ’ εξω»
Ιδίως αν εξετάσουμε την προβληματική μέθοδο της μάθησης «απ’ έξω» ακόμη και για χάρη των Πανελληνίων, η οποιά είναι απαράλλαχτη εδώ και δεκαετίες, ελάχιστα είναι τα ψήγματα δημιουργίας που εντοπίζουμε εντός μιας αίθουσας. Θα λέγαμε πως οποιαδήποτε απόπειρα, προέρχεται από τον τρόπο διδασκαλίας που υιοθετεί ένας εκπαιδευτικός μεμονωμένα. Βέβαια, η απώλεια της δημιουργικότητας αποτελεί πικρή αλήθεια τόσο για την πλειονότητα των σημερινών επαγγελμάτων, όσο και για μια σχολική τάξη.
Εάν προεκτείνουμε τη συζήτηση σε επιστήμες της Τέχνης, όπως η ύπαρξη αιθουσών για Μουσική, Εικαστικά, θα μάς αποκαλούσε κανείς αφελείς, ίσως εκτός της στείρας πραγματικότητας που ζούμε (και) στα Σχολεία. Η εναρμόνιση της Δημόσιας Παιδείας με τη σύγχρονη διδασκαλία, τους τρόπους και τα εργαλεία της, βρίσκει εμπόδια στα παρωχημένα, αναχρονιστικά αναλυτικά προγράμματα.
Αισιόδοξη εικόνα λαμβάνουμε από εκπαιδευτικούς που εντάσσουν ασκήσεις που προάγουν συζητήσεις, συνεργασία μεταξύ ομάδων, παρουσίαση projects που προϋποθέτουν νωρίτερα ιδέες των μαθητών και υλοποίηση από τους ίδιους.
Παράδειγμα δημιουργικότητας από το… Δημοτικό
Μια πρόσφατη δράση, που απέχει όμως από τις τάξεις Γυμνασίου, Λυκείου και φυσικά τις Πανελλήνιες, ήταν οι Σχολικοί Κήποι στα δημοτικά σχολεία της Καρδίτσας. Ακόμη και τα παιδιά του Δημοτικού, εκτός του ελεύθερου παιχνιδιού έξω στο προαύλιο, σπάνια συμμετείχαν ως ενεργά μέλη σε πρωτότυπες δραστηριότητες. Έτσι λοιπόν, δημιούργησαν τους δικούς τους κήπους. Με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών, «μεταμόρφωσαν» τα προαύλια καλλιεργώντας φυτά και λαχανικά. Εκτέλεσαν βήμα προς βήμα τις μεθόδους που δεν φαντάζονταν ότι θα έκαναν στο περιβάλλον ενός σχολείου. Η τελική εικόνα ήταν τα χαμόγελα των ίδιων των παιδιών, η χαρά και ικανοποίηση για το έργο τους.
Όπως κατανοούμε, σκόρπιες δραστηριότητες αγγίζουν το όραμά μας για μια δημιουργική εκπαίδευση, οι οποίες έστω και δειλά διεισδύουν στα σχολεία. Σίγουρα δεν αρκούν ορισμένα προγράμματα που εκτελούνται με επιτυχία, αλλά ανάλογη συνέχεια δεν υφίσταται κα στις υπόλοιπες τάξεις Γυμνασίου και Λυκείου.
Οι σύγχρονες μέθοδοι
και ο τρόπος είναι εδώ, αλλά…
Τα σύγχρονα εργαλεία για ένα σχολείο με ελευθερία έκφρασης βρίσκονται στα χέρια μας. Ιδέες που είτε οι εκπαιδευτικοί έχουν επίγνωση αυτών, είτε έχουμε δει σε ένα ελάχιστο βαθμό να υλοποιούνται εντός σχολικών τάξων είναι εξίσου μπροστά μας. Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι εκείνο όμως, που αποφεύγει την ανακατεύθυνση των προγραμμάτων, την αλλαγή της ύλης με την είσοδο στοιχείων που θα προϋπέθεταν τη δημιουργικότητα των μαθητών.
Άλλωστε, η δημιουργικότητα καλλιεργείται σε οποιονδήποτε άνθρωπο και δεν αφορά μόνο τέχνες, αλλά και τις θετικές επιστήμες, τα επαγγέλματα που ασκούμε εκεί έξω, τη μαγειρική, την κατασκευή πραγμάτων. Αντί αυτού, οι μαθητές προσπάθησαν να γράψουν μια έκθεση φαντάζοντας ένα ουτοπικό μάθημα στα σχολεία μας, μια ωραιοποιημένη εικόνα που κυλούν ομαλά και πάνω από όλα δημιουργικά…
