Είναι αποδεκτό πως τίποτα δεν δημιουργείται εν κενώ. Πίσω από κάποιο γεγονός υπάρχει ένα υπόβαθρο και πίσω απ’ αυτό μια αιτία.
Γράφει ο Γιώργος Ηλ. Τσιτσιμπής
Στην ανατροφή των παιδιών το βασικότερο υπόβαθρο είναι το οικογενειακό περιβάλλον με βασικό πυλώνα την μητέρα. Όσο και αν «εκσυγχρονίζεται» ο θεσμός της οικογένειας, ο ρόλος της μάνας παραμένει καίριος συνεπικουρούμενος από την πατρική ισότιμη φροντίδα. Η μάνα είναι αυτή που εμψυχώνει, προστατεύει, εμπνέει, περιθάλπει, υποδεικνύει, κοινωνικοποιεί. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι έχει αναγνωρισθεί ο ρόλος της, με εξαιρετικά αφιερώματα, στην ποίηση και την λογοτεχνία. Για δε τις επιστήμες της παιδαγωγικής και της ψυχολογίας είναι «παραβίαση ανοιχτών θυρών» το να μιλήσει κάποιος για την σχέση μητέρας – παιδιού.
Αυτή η σχέση αποτυπώνεται ευδιάκριτα ανάμεσα στους Τρεις Ιεράρχες και τις μητέρες τους, την Εμμέλεια, την Νόννα και την Ανθούσα.
Ας τις γνωρίσουμε συνοπτικά, δανειζόμενοι τα στοιχεία από ομιλία της πρεσβυτέρας Δήμητρας Μανώλη, από τα γειτονικά μας Τρίκαλα.
Εμμέλεια
Μητέρα Μ. Βασιλείου, από την Καισάρεια. Πλούσια, ευκατάστατη, με σπουδαία κοινωνική θέση και μόρφωση. Κόρη μάρτυρος, μάνα του πόνου, «βλαστός αγιοτάτης ρίζας» μας λέει ο γιος της Βασίλειος.
Δέκα παιδιά θα δουν το φως από τα σπλάχνα της. Ο σύζυγος Βασίλειος φροντίζει για την εγκυκλοπαιδική μόρφωση των παιδιών και η Εμμέλεια για τη μόρφωση της ψυχής.
Αφετηρία του πόνου της είναι ο θάνατος των γονιών της. Ένα από τα δέκα παιδιά της, πεθαίνει πολύ μικρό. Κι ο σταυρός της σιγά- σιγά βαραίνει γιατί μετά τη γέννηση του δέκατου παιδιού τους, Πέτρου, χάνει τον αγαπημένο της σύζυγο. Αρραβωνιάζει στη συνέχεια την κόρη της Μακρίνα και ο γαμπρός πεθαίνει . Μα, πριν κλείσει η μια πληγή ανοίγει η άλλη. Πνίγεται στο ποτάμι ο γιος της Ναυκράτιος, 27 ετών. Ο Βασίλειος είναι φιλάσθενος και όλα τα χρόνια φροντίζει εκτός της ψυχικής και την σωματική του υγεία.
Η αθάνατη ψυχή της και η ψυχή των παιδιών της, είναι το μέλημά της. Αναδεικνύει εφτά αγίους στην οικογένειά της: πέντε παιδιά της, τον άνδρα της και τον εαυτό της.
Για τη δικαιοσύνη της όλοι κάτι έχουν να πουν. Μοιράζει την περιουσία εξ ίσου σε όλα της τα παιδιά, είτε αυτά ακολουθούν τον έγγαμο, είτε τον άγαμο βίο. Πεθαίνει ως μοναχή, με υπακοή στην κόρη της και ηγουμένη Μακρίνα.
Η εκκλησία μας τιμά τη μνήμη της στις 30 Μαΐου.
Νόννα
Μητέρα του Γρηγορίου, από την Αριανζό της Καππαδοκίας. Εύπορη, στολισμένη με ιδιαίτερη ψυχική και σωματική ομορφιά. Παντρεύεται σπουδαίο νομικό, τον Γρηγόριο, αλλά πλανεμένο στη αίρεση των Υψισταρίων. «Η μητέρα μου, λέει ο γιος Γρηγόριος, σε ζητήματα πίστεως και θεολογίας αναδεικνυόταν καθημερινά δάσκαλος του συζύγου της». Καταφέρνει με τις γνώσεις, την αγάπη της και την προσευχή της να φέρει στο σωστό δρόμο τον αγαπημένο της, ο οποίος μάλιστα γίνεται και επίσκοπος Ναζιανζού.
Το αγαπημένο και χαρούμενο αυτό ζευγάρι είναι άτεκνο. Της χαρίζονται, σε αρκετά προχωρημένη ηλικία, τρία ευλογημένα παιδιά: ο Γρηγόριος θεολόγος, η Γοργονία, ο Καισάριος.
Μάνα της προσευχής είναι η Νόνα. Ο Καισάριος, διακεκριμένος αυτοκρατορικός γιατρός, στα 37 του φεύγει απ΄ τη ζωή. Ένα χρόνο μετά η Γοργονία, μητέρα 5 παιδιών κι αυτή πεθαίνει. Ένα εξάμηνο μετά φεύγει απ’ τη ζωή κι ο Αλύπιος, άνδρας της Γοργονίας και πατέρας των 5 ορφανών. Αναλαμβάνει ηρωικά την προστασία και το μεγάλωμα των εγγονών της, παρά τη μεγάλη της ηλικία . Ο μόνος που της απομένει στα βαθύ της γήρας είναι ο πρωτότοκος και αφιερωμένος στο Θεό γιός της. Θαυμάζει τη μητέρα του ο Γρηγόριος και γράφει: «Ήταν υπόδειγμα αρετής, στολίδι των γυναικών, πολύ καρτερική και ανδρεία γυναίκα. Το πιο αξιοθαύμαστο είναι ότι ποτέ δε λύγισε από τον σωματικό και ψυχικό πόνο… Είναι γνώρισμα ψυχής θεοφιλούς να υποτάσσει στα θεία κάθε τι το ανθρώπινο». Όλα τα μέλη της οικογένειας πέντε τον αριθμό, άγιοι. Γονείς και παιδιά.
Την τιμούμε στις 5 Αυγούστου.
Ανθούσα
Μητέρα Ιωάννου Χρυσοστόμου, περίβλεπτη στην κοινωνία της Αντιόχειας της Συρίας. Ευγενικής καταγωγής, μορφωμένη, ωραιότατη, στολισμένη κι αυτή με πολλές αρετές. Τη θαυμάζουν χριστιανοί και ειδωλολάτρες. Ανώτερος αξιωματικός της Συρίας ο Σεκούνδος, τη διαλέγει για σύζυγό του. Χαρούμενο και ευλογημένο ζευγάρι. Φέρνουν στον κόσμο τον πρώτο καρπό της αγάπης τους τον Ιωάννη. Και εδώ χωρίζουν οι δρόμοι τους. Ο Σεκούνδος φεύγει με ξαφνικό θάνατο. Η Ανθούσα, η γλυκιά σύζυγος και μανούλα είναι μόνο 20 χρονών κοριτσάκι. Πόσος πόνος αλήθεια! Αρνείται δεύτερο γάμο. Έχει κλείσει βαθιά στην καρδιά της τον πατέρα του παιδιού της κι αφοσιώνεται σ’ αυτό. Ο Χρυσόστομος θα μας πει: «Σπουδαία ήταν η αφοσίωση της μητέρας μου στο γιό της. Γινόταν για μένα προστατευτική φτερούγα».
Φροντίζει να δώσει στην καρδιά του παιδιού της, Θεό και πολύπλευρες γνώσεις. Στα 18, του προτείνεται από το Λιβάνιο πανεπιστημιακή καριέρα. Καμαρώνει η μάνα την πρόοδό του και αυξάνει τις προσευχές, μη γίνει η κοσμική δόξα εμπόδιο στην αρετή και την αγιότητά του. Ο ειδωλολάτρης Λιβάνιος, θα πει: «Αλήθεια, τι είδους γυναίκες υπάρχουν ανάμεσα στους χριστιανούς».
Στην επιθυμία του γιού της να αποσυρθεί στην έρημο να μονάσει απαντά προφητικά: «Σε ικετεύω, μη με παραδώσεις σε δεύτερη χηρεία. Κάμε υπομονή παιδί μου κι όταν με παραδώσεις στη γη, πήγαινε όπου θέλεις». Πράγματι λίγη υπομονή χρειάστηκε να κάνει ο Χρυσόστομος, γιατί σε μικρό διάστημα η Ανθούσα θα φύγει για την αιώνια κατοικία της και είναι μόνο 43 χρόνων και ο Χρυσόστομος 23.
Γιορτάζουμε τη μνήμη της 28 Ιανουαρίου.
Γίνεται φανερό πως οι μητέρες τους είναι οι φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί της αγιότητας και της πληρότητας των μεγάλων δασκάλων που τιμούμε στις 30 Ιανουαρίου. Δεν χρειάζεται κάποιος απλά να συμφωνεί με τα πιστεύω τους. Μπορεί να θαυμάσει την υπομονή τους και την καρτερικότητά τους. Όχι μόνο δεν λύγισαν, αλλά ήταν στήριγμα και σημείο αναφοράς, η κάθε μία, για την οικογένειά της. «Πρώτα να γίνεις φως και μετά να φωτίσεις το παιδί σου», λέει ο άγιος Γρηγόριος, ονομάζοντας την σωστή αγωγή, «τέχνη των τεχνών και επιστήμη των επιστημών». Διότι μεταλαμπαδεύουμε όχι αυτό που θέλουμε, αλλά αυτό που είμαστε.
Τις τιμούμε και τις 3 μαζί την δεύτερη Κυριακή του Φεβρουαρίου μετά την Υπαπαντή του Κυρίου.
Δοθείσης ευκαιρίας, μιλώντας για γονεϊκούς ρόλους και ανατροφή παιδιών, γάμος και τεκνοθεσία πάνε μαζί, λένε οι νομικοί (τεκνοθεσία, ταυτόσημο της υιοθεσίας, αλλά ελέω σεξισμού αντικαθίσταται). Το πολύκροτο θέμα των ημερών για γάμο ομοφύλων μοιάζει ανούσιο, μιας και το σύμφωνο συμβίωσης, με πιθανές βελτιώσεις, λύνει το ζήτημα. Τεχνηέντως τα ΜΜΕ και η πολιτική ελίτ, έχουν βάλει στο επίκεντρο την ομοφυλοφιλία (υπήρχε και θα υπάρχει) και όχι το πραγματικό επίδικο που είναι η έννοια της οικογένειας (μητρότητα και πατρότητα) και η ανατροφή των παιδιών. Γιατί άραγε την συνδέουν με τον σεξουαλικό προσανατολισμό που είναι ήδη σεβαστό ατομικό δικαίωμα;
Η απόκτηση παιδιών (από ποιους και με ποιους όρους), ούτε αμελητέο και απλό είναι, ούτε το μείζον και πρωτεύον πρόβλημα σε μια, κοινωνικά και πολιτικά, εκφυλισμένη χώρα. Μήπως η πολιτεία θα έπρεπε να ασχοληθεί κατά προτεραιότητα, για παράδειγμα, με το δημογραφικό, που άπτεται τόσων παραμέτρων (οικονομικών, κοινωνικών, ασφαλιστικών, άμυνας, παιδείας, κλπ);
Είθε να μεσιτεύσουν οι Άγιοί μας για νηφάλιες και εποικοδομητικές αποφάσεις και οι αρμόδιοι νομοθέτες να λάβουν υπόψη την λαϊκή βάση, τις ευαισθησίες και αξίες της κοινωνίας μας.
