Τριάμισι χρόνια πριν, όλα φαίνονταν ήδη δρομολογημένα. Οι εταιρίες, με την κυβερνητική αποδοχή και συναίνεση, λάμβαναν τη μία αδειοδότηση μετά την άλλη, έστηναν ένα δίκτυο «δημοτικών παραγόντων» στα χωριά και υπόσχονταν μια θέση εργασίας security στους λιγοστούς ανθρώπους που έχουν μείνει στα απόμερα χωριά και στους συνοικισμούς των αγραφιώτικων βουνών. Η πληθυσμιακή ερήμωση της περιοχής και το χτύπημα που δέχτηκε από την οικονομική κρίση μια λανθασμένη αντίληψη που υπήρχε περί τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής, έφεραν το επόμενο βήμα: έναν σχεδιασμό λιγοστών εταιρειών και υπηρεσιακών συνεργατών τους για τη λεηλασία της περιοχής των Αγράφων, όπως και όλης της υπόλοιπης χώρας –αφήνοντας απέξω ελάχιστες εξαιρέσεις τουριστικών προορισμών πλουσίων–, με την κατασκευή ενεργειακών βιομηχανικών εγκαταστάσεων.
Στα καφενεία των χωριών και στις αυλές των σπιτιών, οι λιγοστοί άνθρωποι οι οποίοι ξεκίνησαν τον αγώνα για να σταματήσει αυτή η ανείπωτη καταστροφή, άκουγαν από τους μεγαλύτερους, που δεκαετίες τώρα έχουν δει τόσους και τόσους κόπους, ελπίδες και θυσίες να ματαιώνονται, ότι «έχουν πια μπει οι υπογραφές» και πως «ό,τι είναι να γίνει, θα γίνει». Όμως, ο αγώνας για την προστασία των Αγράφων εξαρχής είχε τρία βασικά γνωρίσματα: να είναι επίμονος, να δίνει βάση στη γνώμη και την παρουσία των ανθρώπων που κατοικούν ή κατάγονται από αυτά τα μέρη ή απλά αγαπάνε αυτά τα βουνά σαν να είναι δικά τους μέρη και, τρίτον, να ψάχνει πάντα τους τρόπους ώστε να είναι ένας αγώνας ενωμένος.
Μέσα σε αυτά τα τριάμισι χρόνια, γεμάτα με συνεχείς δράσεις, καταγγελίες, δικαστικές προσφυγές και πολλές πεζοπορίες στα βουνά, κυριολεκτικά χιλιάδες άνθρωποι, απ΄ άκρη σε άκρη της χώρας, βίωσαν το μεγαλείο των Αγράφων και συνδέθηκαν με την ιστορία τους, την περασμένη αλλά και την τωρινή.
Σιγά-σιγά, οι κουβέντες στις πλατείες των χωριών άρχισαν να παίρνουν άλλη τροπή, τα οποιαδήποτε επιχειρούμενα χωματουργικά ή κατασκευαστικά «έργα» συνεχώς έβρισκαν και βρίσκουν μπροστά τους ανθρώπους να προσπαθούν να τα σταματήσουν, η εξέταση των αδειοδοτήσεων βρίσκει διαρκώς όλο και περισσότερες αντιρρήσεις από τους τοπικούς φορείς και τους πολίτες, και η ανάπτυξη συνείδησης για το τί έπεται να συμβεί στα Άγραφα –αν τους αφήσουμε να εφαρμόσουν τα σχέδιά τους, όπως αυτά αποτυπώνονται στον χάρτη της ΡΑΕ– έφερε αλλαγή ακόμα και στους συσχετισμούς δυνάμεων στον αυτοδιοικητικό τομέα.
Καταστρεπτικές επεμβάσεις των εταιριών έχουν σταματήσει στην πράξη με τη δικαίωση επώνυμων καταγγελιών αλλά και τη διαρκή παρουσία εκατοντάδων ανθρώπων στο βουνό. Ωστόσο, η εν εξελίξει μετατροπή της περιοχής του Τυμπάνου Αργιθέας σε ένα απέραντο εργοτάξιο για την κατασκευή υποσταθμού της ΔΕΗ και εγκατάστης ανεμογεννητριών είναι μια πληγή που ανοίγει όλο και περισσότερο και που οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς και οι εταιρίες επιχειρούν να κακοφορμίσει τελείως για να αλωθούν και τα υπόλοιπα βουνά.
Η πρόσφατη απόρριψη της τροποποίησης της μελέτης περιβαλλοντικών όρων των εταιριών για την ισοπέδωση βουνοκορφών με την κατασκευή δύο αιολικών βιομηχανικών εγκαταστάσεων στην ιστορική Νιάλα και στο Βοϊδολίβαδο, κατόπιν πολλών κινητοποιήσεων και γραπτά διατυπωμένων αντιρρήσεων χιλιάδων πολιτών, έδειξε ότι μπορούν να υπάρξουν κερδοφόρες μάχες.
Μεταξύ όλων αυτών των κινητοποιήσεων, πολύ σημαντική ήταν και εκείνη στις 22 Αυγούστου του 2019, έξω από το Δημαρχείο της Καρδίτσας. Εκεί, σε μια σκανδαλώδη προσπάθεια, μόλις μία μέρα πριν τη λήξη της θητείας του, ο πρώην Δήμαρχος Καρδίτσας Φ. Αλεξάκος επιχείρησε να περάσει από την Οικονομική Επιτροπή του Δήμου την παραχώρηση εκτάσεών του για την κατασκευή πυλώνων που θα κατέβαζαν το ρεύμα από τις ανεμογεννήτριες –που επρόκειτο να μπουν στη Νιάλα, στο Βοϊδολίβαδο και αλλού– προς το κεντρικό ηλεκτρικό δίκτυο στα πεδινά. Η συγκέντρωση κατοίκων από την Καρδίτσα, τα χωριά των Αγράφων και τις άλλες πόλεις του θεσσαλικού κάμπου χτυπήθηκε από τις δυνάμεις των ΜΑΤ, με ρήψη μάλιστα δακρυγόνων, αλλά ο σκοπός τους τελικά δεν επετεύχθη. Για τα γεγονότα αυτά, απαγγέλθηκαν «κατόπιν εορτής» κατηγορίες σε τέσσερις από τους συμμετέχοντες στη συγκέντρωση.
Αυτές όμως δεν είναι οι μόνες διώξεις. Με απαγγελθείσες κατηγορίες που φτάνουν στους τόπους κατοικίας τους, επιχειρείται το τράβηγμα στα δικαστήρια κατοίκων της περιοχής, οι οποίοι δεν ξεπουλάνε ούτε τον τόπο ούτε τη συνείδησή τους, καθώς και ανθρώπων που αγωνίζονται για την προστασία των Αγράφων.
Ωστόσο, ό,τι φαινόταν δρομολογήμενο πριν τρία-τέσσρα χρόνια για τα Άγραφα, σήμερα έχει σταματήσει να δείχνει έτσι. Το μήνυμα έχει πλέον δοθεί: όπου οι κινήσεις των συλλογικοτήτων, των συντονιστικών και των επιτροπών έχει συναντηθεί με τη βούληση των τοπικών φορέων και αυτοδιοικητικών οργάνων, τα σχέδια για άλωση των Αγράφων βρίσκουν αδιάρρηκτο τοίχο. Έχει πλέον, δηλαδή, επιτευχθεί αυτό που φάνταζε «αδύνατο», ακριβώς γιατί δεν θα μπορούσε να υπάρξει καμία παράδοση αμαχητί, απέναντι στο «αδιανόητο» που επιχειρούν να επιβάλουν οι εταιρίες και το νέο, εν τέλει παρασιτικό και γκρίζο «αφήγημα» της λεγόμενης «πράσινης ανάπτυξης».
Όμως συνέβη και κάτι άλλο, πολύ χειρότερο για τους σχεδιασμούς τους: τα Άγραφα άρχισαν να νοηματοδοτούνται και πάλι ως σημείο αναφοράς, ως τόπος προορισμού, ως τόπος που αξίζει να αγαπάς και να βρίσκεσαι εκεί. Αυτό κάνει τους ανθρώπους να θέλουν να υπερασπιστούν αυτά τα βουνά με ακόμα μεγαλύτερη θέρμη. Κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο για τα Άγραφα· συμβαίνει για πολλά βουνά και ποτάμια σε όλη τη χώρα, όπου νέοι άνθρωποι συνειδητοποιούν τη ζωοδότα αξία τους και φτάνουν ακόμα και στο σημείο να ανανοηματοδοτούν την ίδια τους τη ζωή, έχοντας σημαντική επίδραση το βίωμα και η ανάμνηση αυτών των τόπων.
Ο αγώνας για την προστασία των Αγράφων βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Οι εταιρίες και οι συνέταιροί τους σε διάφορες κυβερνητικές θέσεις και κρατικούς οργανισμούς δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν εύκολα τα σχέδιά τους για την επιδοτούμενη από την Ευρωπαϊκή Ένωση κερδοφορία, μετατρέποντας όλη τη χώρα σε ένα «ενεργειακό» Ελντοράντο.
Ωστόσο, όλα όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα με τα διεθνή παιχνίδα αύξησης των τιμών του ηλεκτρικού ρεύματος και γενικότερα της ενέργειας δείχνουν ξεκάθαρα πως το αφήγημα της «πράσινης ανάπτυξης» δεν έχει καμία απολύτως σχέση ούτε με την ευημερία των τοπικών κοινωνίων ούτε με την ενεργειακή αυτονοδυμία της χώρας.
Ο αγώνας για την προστασία των Αγράφων είναι ένας αγώνας για τα βουνά που αγαπάμε και που, για αρκετές και αρκετούς από εμάς, αποτελούν μέρος της μνήμης μας αλλά και των ονείρων μας. Πέρα από αυτό όμως, ο συγκεκριμένος αγώνας, διαδραματιζόμενος στην καρδιά της μεγάλης οροσειράς της Πίνδου, πιστεύουμε πως κατέχει ένα νευραλγικό σημείο στη μάχη για την κατάρρευση της επιχείρησης λεηλασίας της γης και των νερών.
Καλούμε όλες και όλους όσους κατάγονται ή έχουν συνδεθεί με έναν τόπο, να μην τον αφήσουν έρμαιο στα χέρια των εταιριών και κάποιων παραγοντίσκων που εξυπηρετούν τα δικά τους συμφέροντα. Η ανάδυση κοινοτήτων αγώνα σε τόσες και τόσες περιοχές, τα τελευταία χρόνια, και η σύνδεση όλων αυτών των αγώνων, με σκοπό να ανατραπεί η κοινωνική ερήμωση και να αναγεννηθεί η ζωή, είναι ο μόνος δρόμος για να βρεθεί πάλι το φως για τους ανθρώπους και όχι το χρήμα για τις εταιρίες και κάποια λίγα «ανώτερα εταιρικά στελέχη».
Καλούμε τους κατέχοντες τους κυβερνητικούς θώκους, τους αρμόδιους κρατικούς οργανισμούς και τις εμπλεκόμενες εταιρίες, να αποσύρουν όλα τα σχέδιά τους για βιομηχανικές εγκαταστάσεις ενεργειακού χαρακτήρα στα Άγραφα και σε όλη τη ραχοκοκκαλιά της Πίνδου. Το να γεμίζεις παντού και χωρίς καμία σοβαρή χωροθέτηση τα βουνά με ανεμογεννήτριες, τα ποτάμια με υδροηλεκτρικά φράγματα και τα χωράφια με φωτοβολταϊκά, δεν είναι «ενεργειακή πολιτική»· είναι απλά αρπαχτή.
Καλούμε τις αρμόδιες αρχές να αποσύρουν άμεσα όλες τις διώξεις που έχουν ασκήσει εναντίον εκείνων που είχαν και έχουν ενεργό συμμετοχή σε κινητοποιήσεις κατά της λεηλασίας των Αγράφων. Τους καλούμε να κάνουν το ίδιο και για άλλες, ανάλογες περιπτώσεις (Κεφαλονιά, Τήνος κλπ). Οποιαδήποτε προσπάθεια δίωξης των αγώνων αυτών, απλά ρίχνει περισσότερο λάδι στη φωτιά που ήδη έχει ανάψει.
Επιτροπή Αγώνα Αγραφιωτών
Πρωτοβουλία Αθήνας για την Προστασία των Αγράφων
Γενάρης 2021
