Γράφει ο Φίλος Νίκος, ερευνητής – συλλέκτης
Διανύουμε ήδη το δεύτερο μήνα του 2021, μιας ιδιαίτερης χρονιάς για την ανθρωπότητα αλλά και ορόσημο ειδικότερα για τον ελληνισμό.
Ο χρόνος νομοτελειακά πορεύεται προς το μέλλον και εμείς συνοδοιπόροι του με όλα τα πεπραγμένα και τις συμπεριφορές μας, άλλοτε διαιωνίζουμε αρχέγονες προγονικές αξίες και άλλοτε τις εγκαταλείπουμε και υιοθετούμε ή δημιουργούμε νέες. Αυτό συμβαίνει σήμερα και στη κοινωνία των Καραγκούνηδων του θεσσαλικού κάμπου.
Κάθε μέρα που περνά, παίρνει μαζί της και ένα από τα κομμάτια του πολιτισμικού παρελθόντος της, δημιουργώντας μια νέα πραγματικότητα. Έτσι φεύγουν και οι άνθρωποι που βίωσαν και δημιούργησαν αυτόν τον πολιτισμό .
Η ερασιτεχνική μου ενασχόληση-έρευνα και η αγάπη μου για τον καραγκούνικο πολιτισμό, με οδήγησε σε πολλούς τέτοιους ανθρώπους, οι οποίοι με λαχτάρα μου διηγήθηκαν τα μύρια όσα έζησαν. Γλυκύτατοι αληθινοί άνθρωποι, με καθαρή ψυχή, άνοιξαν έναν ολόκληρο κόσμο μπροστά μου για να μπω και να τον εξερευνήσω.
Στα δέκα και πλέον χρόνια που επισκέπτομαι ηλικιωμένους της περιοχής ποτέ δεν βρήκα πόρτες κλειστές, όλοι με καλοδέχονταν και πρόθυμα ήθελαν να με βοηθήσουν να κατανοήσω έναν άλλο κόσμο, το δικό τους κόσμο. Με κάποιους απ’ τους ανθρώπους αυτούς που επισκέφθηκα πολλές φορές, ανέπτυξα μια περισσότερο ουσιαστική σχέση, αφού πλέον τους ένιωθα δικούς μου ανθρώπους.
Ένας απ’ τους ανθρώπους αυτούς ήταν και η γιαγιά Χαρλαμπίνα, η κυρία Βασιλική Φουρλή απ τη Μαραθέα Καρδίτσας. Η γιαγιά Χαρλαμπίνα λοιπόν, μια απ’ τις πιο περήφανες γυναίκες που γνώρισα, ξεδίπλωσε τις αναμνήσεις της και μου φιλόγησε τα ιερά και τα όσια της καραγκούνικης φυλής. Έχοντας απίθανο μνημονικό, μου διηγήθηκε ιστορίες, συνήθειες, τραγούδια που της παρέδωσε και εκείνης η γιαγιά της, αλλά και αρμήνιες της μάνας της και γενικότερα τα τόσων χρόνων βιώματα της .
Μεγάλωσε σε μια περήφανη καραγκούνικη οικογένεια στη Νομή Τρικάλων και σε νεαρή ηλικία παντρεύτηκε σε ένα εξίσου περήφανο σπίτι στη γειτονική Μαραθέα Καρδίτσας. Ισχυρή προσωπικότητα με έντονη παρουσία η ίδια στο χωριό της, πρωτοστάτησε στην δημιουργία αυτού που σήμερα ονομάζουμε παράδοση, σε όλες τις εκφάνσεις της, λόγου χάρειν στα ρούχα (τοπική καραγκούνικη φορεσιά) αλλά και στο χορό και το τραγούδι. Δεν γινόταν γάμος χωρίς το τραγούδι της, με την χαρακτηριστική “κρατσανιστή” φωνή της, αλλά και χορός χωρίς το αρχοντικό πάτημά της.
Από τα τόσα που μου διηγήθηκε με εντυπωσίασε η εργατικότητά της αλλά και ο ζήλος με τον οποίο υπηρέτησε τον καραγκούνικο πολιτισμό. Επειδή δεν θέλησε να εγκαταλείψει νωρίς την τοπική φορεσιά, ακολουθώντας όμως την εξέλιξη, δεν δίστασε ακόμη και τρακτέρ να οδηγήσει με τις χαρακτηριστικές φούντες του καραγκούνικου πουκαμίσου της και του σκουμπωμένου χοντρού σαγιά. Αυτή η εικόνα χαράχτηκε βαθιά μέσα μου φέρνοντας στο νου μου όλες εκείνες τις ταπεινές αλλά συνάμα δυνατές γυναίκες του κάμπου που με τον ιδρώτα αλλά και τη σοφία τους κράτησαν ολόκληρη τη καραγκούνικη κοινωνία. Ο χαμός της πριν περίπου σαράντα μέρες, με γέμισε λύπη.
Τέτοιοι άνθρωποι είναι άδικο να φεύγουν είπα! Όσο άδικο κι αν είναι όμως αυτή είναι η νομοτέλεια και η φυσική πορεία του ανθρώπου. Όσο περνούσαν όμως οι μέρες ένα άλλο συναίσθημα με κατέκλυζε, μια περίεργη χαρμολύπη, λύπη βέβαια που χάθηκε ένας “δικός μου” άνθρωπος αλλά και χαρά που πρόλαβα και έσωσα έστω κάποια στοιχεία, κάποιες μικρές πληροφορίες του τότε . Ελπίζω τα όσα μου διηγήθηκε να φτάσουν πάλι ως πολύτιμο δώρο στη σύγχρονη κοινωνία και να γίνουν κτήμα των επόμενων γενεών. Αυτό το άρθρο αποτελεί έναν ταπεινό φόρο τιμής, ένα μνημόσυνο σε μια γυναίκα σύμβολο μιας άλλης εποχής, μιας εποχής που χάνεται ανεπιστρεπτί.
