Με αφορμή την υλοποίηση ορεινών έργων υδρονομίας στη Θεσσαλία, όπως αποφάσισαν σε ειδική συζήτηση μεταξύ τους ο Περιφερειάρχης Δημήτρης Κουρέτας και ο Υπουργός Περιβάλλοντος & Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης, αξίζει να επεκταθούμε στα οφέλη των
συγκεκριμένων υποδομών, κάνοντας μια ιστορική αναδρομή για μια μέθοδο που ακολουθούσαν ευλαβικά στα βουνά οι παλαιότερες γενιές και μετέπειτα ξεθώριασε ως αντιπλημμυρικό έργο.
Τούτη τη στιγμή που οι Θεσσαλοί εξετάζουν επιμελώς κάθε μέσο αντιπλημμυρικής προστασίας, κοιτώντας και στις τακτικές του παρελθόντος, τα υδρονομικά έργα επιστρέφουν στις συζητήσεις για το μέλλον της περιοχής, ιδίως τώρα που τα ακραία καιρικά φαινόμενα τα τέσσερα αυτά χρόνια στοίχισαν σε ζωές ανθρώπων, στην καταστροφή μεγάλης ιδιωτικής περιουσίας αλλά και δημόσιων υποδομών.
Η ιστορία των υδρονομικών έργων σε ορεινές περιοχές αρχίζει από το 1932, κατά την οποία περίοδο κατασκευάζονταν τα φράγματα αυτά βάρους. Τότε η μέθοδος κατασκευής τους γινόταν με πέτρα πελεκητή, μαρτυρώντας και την εποχή στην οποία κατασκευάζονταν τα συγκεκριμένα έργα, με σκοπό τη συγκράτηση των τότε ορμητικών νερών και φερτών υλικών.
Η χρηστικότητα των υδρονομικών έργων επιτυγχάνεται με την αλληλουχία φραγμάτων και προφραγμάτων στον ρου ορεινών χειμάρρων που αποτρέπει την ορμητικότητα του νερού και τον όγκο των φερτών υλικών, με τη βοήθεια μάλιστα φυτοκομικών έργων όπως ονομάζονται, εκατέρωθεν των χειμάρρων. Με την αξιοποίηση των συγκεκριμένων έργων, η ροή φτάνει με διαχειρίσιμο τρόπο στα πεδινά, και δεν προκαλούνται πλημμυρικά φαινόμενα. Βέβαια, στην περίπτωση των σφοδρών φαινομένων πρέπει να ληφθούν υπόψιν τα πρωτόγνωρα χιλιοστά που πέφτουν στη γη και τα βουνά μας, ώστε και οι συγκεκριμένες κατασκευές να μπορούν να αντέξουν τη σφοδρότητα. Η ορεινή υδρονομία υποβαθμίστηκε σημαντικά με την πάροδο των δεκαετιών.
Αν μπορούμε να ορίσουμε ως αφετηρία των έργων αυτών τη δεκαετία του 30′, τότε έως σήμερα παρατηρούμε τη σταδιακή υποχώρηση αυτής της τακτικής, η οποία σίγουρα επέφερε συνέπειες σε πολλές περιοχές, εξού και στη Θεσσαλία. Τα έργα υδρονομίας και τα οφέλη τους είχαν εντοπίσει οι πολύ παλαιότερες γενιές, και με λιγότερα τεχνικά μέσα κατάφερναν να κατασκευάζουν τέτοια φράγματα βάρους. Σήμερα με πολύ περισσότερες δυνατότητες στον τομέα των κατασκευών, τα υδρονομικά έργα ξεχάστηκαν ή όταν αποφασίζουν οι αρμόδιοι να υλοποιήσουν τέτοιες υποδομές, οι εργασίες καθυστερούν σημαντικά να ολοκληρωθούν.
Ωστόσο, ταξιδεύοντας στο παρελθόν συναντάμε ενέργειες και πολιτικές περιόδους που ευθύνονται για την εγκατάλειψη της ιδέας των έργων υδρονομίας. Αρχικά, να επισημάνουμε ότι το 1959 ιδρύθηκαν σε όλη τη χώρα οι Υπηρεσίες Δασικών Έργων (ΥΔΕ), οι οποίες κατασκεύασαν πολλά Φράγματα Βάρους. Οι συγκεκριμένες υπηρεσίες ήταν δημόσιου χαρακτήρα, όμως το 1967 η δικτατορία τις κατάργησε, αφήνοντας τη χώρα με ένα λιγότερο
μέσο στην αντιμετώπιση των καταστροφικών πλημμυρών. Ακόμη όμως και με
την κατάρρευση της χούντας, οι μετέπειτα κυβερνήσεις δεν ίδρυσαν ξανά τις ΥΔΕ που κάλυπταν τις επτά περιφέρειες της χώρας.
Παρότι η Ελλάδα έπρεπε να αξιοποιεί της υπηρεσίες αυτές, όπως προβλεπόταν στο ΠΔ 1213/1981, άρθρο 21, σύμφωνα με τον Τομέα Δασικής Υδρολογίας στα Ιδρύματα Δασικών Ερευνών. Η λύση των υδρονομικών έργων στα ορεινά άρχισε να φθίνει επικίνδυνα, και η απόφαση κατασκευής τους πέρασε στα χέρια της λεγόμενης τοπικής Αυτοδιοίκησης όπως τη γνωρίζουμε σήμερα. Όμως, οι τοπικές αυτοδιοικήσεις δεν ανέλαβαν ποτέ τη μελέτη και
κατασκευή των απαραίτητων υδρονομικών έργων – φραγμάτων βάρους, χωρίς τα οποία καθίστανται ανήμπορα τα αντιδιαβρωτικά έργα απέναντι στα πλημμυρικά φαινόμενα.
Σίγουρα δεν είμαστε ειδικοί να μιλούμε για τη χρησιμότητα των υδρονομικών έργων στη Θεσσαλία, αλλά από τη στιγμή που η Περιφερειακή αρχή επαναφέρει τη λύση τους, σημαίνει ότι είναι σε θέση ως ένα βαθμό να αποκρούουν έντονα φαινόμενα. Ή τουλάχιστον να συμβάλλουν σημαντικά μαζί με όποια έργα μακροπρόθεσμα γίνουν στην περιοχή. Ας μη ξεχνάμε μάλιστα πως στο θέμα αντιπλημμυρικών έργων και ανακατασκευής κατεστραμμένων υποδομών, έχουμε καθυστερήσει σημαντικά.
Μετά τις πλημμύρες του «Ντάνιελ» έγιναν οι αυτοδιοικητικές και περιφερειακές εκλογές, ενώ και για το χρονοδιάγραμμα έναρξη των έργων σε κάθε θεσσαλικό Νομό το πληροφορηθήκαμε μόλις πριν δύο εβδομάδες.
