Η ευρωπαϊκή ήπειρος αντιμετωπίζει το φετινό χειμώνα διπλή απειλή και ενεργειακής φτώχειας,αλλά και διατροφικής κρίσης, εξαιτίας του πολέμουστην Ουκρανία. Η έλλειψη φυσικού αερίου και οιπερικοπές ενέργειας στη βιομηχανία, έχουν ωςαποτέλεσμα μία σειρά από βιομηχανίες τροφίμων καιλιπασμάτων να μειώνουν τις δραστηριότητές τους.
Ο κίνδυνος είναιορατός να μειωθείκατακόρυφα η παραγωγήτροφίμων στη γηραιά ήπειρο που ήδη δέχτηκε ένα πλήγμα την άνοιξη και τοκαλοκαίρι από την πρωτοφανή ξηρασία στη δυτική καικεντρική Ευρώπη, ενώ φαίνεται πως ο κύκλος της ξηρασίας «μεταναστεύει» στην Ανατολική Μεσόγειο,καθώς έχουμε ελάχιστες βροχές στην Ελλάδα τοτελευταίο τρίμηνο και οι αγρότες έχουν ένα ακόμηλόγο να προβληματίζονται ενόψει των χειμερινώνσπορών, πέραν της αδυναμίας τους να εφοδιαστούνμε λίπασμα.
Όπως αναφερει ο γνωστός γεωπόνος Σταμάτης Σεκλιζιώτης: «Καθώς απαιτείται ενέργεια σε όλη τη διαδικασία παραγωγής τροφίμων, οι αγρότες παραγωγοί και οι μεταποιητές, συσκευαστές, και διακινητές τροφίμων αισθάνονται ήδη την πίεση από τις “καυτές τιμές” της ενέργειας, ενώ ήδη σκέπτονται κάποια διακοπή ή επιβράδυνση της παραγωγής τους στους ψυχρότερους μήνες που πλησιάζουν. Η ένωση αγροτών της ΕΕ Copa-Cogeca, ανέφερε στους Financial Times ότι οι τομείς των γαλακτοκομικών και της αρτοποιίας επηρεάζονται πολύ περισσότερο από την άνοδο των τιμών των καυσίμων, επειδή οι διαδικασίες παστερίωσης και παραγωγής γάλακτος σεσκόνη, καταναλώνουν πολλή ενέργεια (EnergyIntensive Processes).
Αυτό, με τη σειρά του, έχει ωθήσει προς τα πάνω τις τιμές του βουτύρου, του γάλακτος σε σκόνη και άλλα γαλακτοκομικά, οιοποίες αυξήθηκαν κατά 80% και 55% αντίστοιχα στατέλη Αυγούστου 2022, σε σχέση με ένα χρόνο πριν,σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή».
Στο μεταξύ, ορισμένα θερμοκήπια – τα οποία ρυθμίζουν τις θερμοκρασίες για καλλιέργειεςλαχανικών εκτός εποχής αλλά και άλλων φυτών –στην Ολλανδία (όπως το πολλαπλασιαστικό υλικόθάμνων και δένδρων), σβήνουν από το πρόγραμμάτους ή μειώνουν κάποιες από τις παραγωγές τουςαυτόν τον χειμώνα, λόγω των υψηλών τιμών τωνκαυσίμων. Η Ολλανδία είναι ο δεύτερος μεγαλύτεροςεξαγωγέας γεωργικών προϊόντων στον κόσμο μετάτις ΗΠΑ, επομένως μια μείωση της αγροτικήςπαραγωγής θα έπληττε τις αποστολές φρούτων,λαχανικών και ανθοκομικών από τη χώρα αυτή.
Δεν είναι λίγοι οι παρατηρητές που υποστηρίζουνότι με τις γεωργικές εργασίες να επιβραδύνονταιλόγω της ενεργειακής κρίσης, η ευρωπαϊκήβιομηχανία τροφίμων θα μπορούσε να επιστρέψειστην κατάσταση κάποιων παρελθόντων ετών (ωςπρος τις παραγόμενες ποσότητες και την ποικιλότητατων προϊόντων…).
Οι ειδικοί της αγοράς προβλέπουν ελλείψειςλιπασμάτων στην Ευρώπη λόγω διακοπής τηςπαραγωγής μετά τις αυξήσεις των τιμών του φυσικούαερίου.
Η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου επηρεάζειβαθιά τους ενεργοβόρους κλάδους στην Ευρώπη,εκτός από την Βιομηχανία τροφίμων, ακόμη δεπερισσότερο την βιομηχανία λιπασμάτων.
Καθώς το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται κατάμεγάλες ποσότητες για την παραγωγή λιπασμάτων,πολλοί παρασκευαστές λιπάσματος στην Ευρώπη έχουν πιεστεί ώστε να αλλάξουν επιχειρηματικέςπρακτικές, με ορισμένους βιομηχάνους νααναγκάζονται είτε να μειώσουν είτε να αναστείλουντην παραγωγή στα εργοστάσια λιπασμάτων.
Η ένωση Fertilizers Europe με έδρα τιςΒρυξέλλες, η οποία εκπροσωπεί τους παρασκευαστές λιπασμάτων, προειδοποίησε για τηνάνευ προηγουμένου κρίση στον κλάδο.
Τονίζεται ότι η δυνατότητα παραγωγήςλιπασμάτων στην Ευρώπη μειώθηκε κατά τα δύοτρίτα, ως άμεσο αποτέλεσμα των υψηλών τιμών τουφυσικού αερίου.
Η Ένωση ζήτησε επείγουσα δράση για ναβοηθήσει τον κλάδο, καθώς οι υψηλές τιμές τουφυσικού αερίου προκάλεσαν την αναστολή του 70%της παραγωγής αμμωνίας στην Ευρώπη.
Το λίπασμα εξαιρείται από το πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας. Ωστόσο, η προμήθεια λιπασμάτων από τη Ρωσία διεκόπη λόγω κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη χώρα σε άλλους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, τωνμεταφορών και των ασφαλίσεων.
Οι εξελίξεις αυτές εγείρουν ανησυχίες γιαανεπαρκή προμήθεια λιπασμάτων στις ευρωπαϊκέςχώρες εφέτος, με τις όποιες συνέπειες για τονΕυρωπαϊκό Πρωτογενή τομέα.
Πολλοί αναλυτές προβλέπουν ότι στις εμπορικέςπεριόδους 2022/2023 και 2023/2024 η Ευρώπη θαπαρουσιάσει μεγάλους όγκους εισαγωγών από άλλεςχώρες, όπως τις ΗΠΑ & Καναδά, την Λ. Αμερική, Αυστραλία και αλλού για κάποια βασικά είδη,περιλαμβανομένων των ζωοτροφών, κάποιωνσιτηρών, ελαιόσπορων, και έτοιμων μεταποιημένωντροφίμων προστιθέμενης αξίας για τα δίκτυα τωνσούπερ μάρκετ.
Η μείωση της παραγωγής λιπασμάτων και η αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου έχουν έρθειστο προσκήνιο κατά τις διαβουλεύσεις τωνΕυρωπαίων υπουργών Γεωργίας.
Η Ελλάδα από την άλλη για να αντιμετωπίσει τοπρόβλημα της ραγδαίας αύξησης της τιμής τωνλιπασμάτων, εκταμίευσε κοινοτικούς πόρους 60εκατομμυρίων ευρώ για να τους διανείμει στους παραγωγούς για την προμήθειά τους.
Η κίνηση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης νακατανείμει το ποσό της ενίσχυσης για την αγοράλιπασμάτων με βάση τα τιμολόγια αγοράς από πέρυσιμέχρι φέτος το Σεπτέμβρη, είναι μεν σωστή αλλάπάσχει ως προς το ποσό που θα κατανεμηθεί στους παραγωγούς. Το ποσό των 60 εκατομμυρίων ευρώπου θα κατανεμηθεί δεν φτάνει παρά για να καλύψειελάχιστα το κόστος αγοράς λιπασμάτων, αφού όπωςκαι να το δει κανείς, είτε κατανεμηθεί σε 250.000 κατάκύριο επάγγελμα αγρότες, είτε στα 27 εκατομμύριαστρέμματα , κατά μέσον όρο αναλογούν 240 ευρώ γιακάθε αγρότη, ή αλλιώς 2,2 ευρώ το στρέμμα, όταν τοκόστος της λίπανσης ξεπερνά τα 30 ευρώ το στρέμμασήμερα!
Πρακτικά λοιπόν αυτό σημαίνει πως εξαιτίας καιτης έλλειψης ρευστότητας (αλλά Θκαι της έλλειψηςλιπασμάτων σε όλη την αγορά της Ευρώπης) ταχωράφια θα υπολιπανθούν και αυτό συνεπάγεταιμειωμένη παραγωγή σε ποσοστό δυσανάλογο της έλλειψης λιπασμάτων. Οι γεωπόνοι λένε πως 20%λιγότερο από το αναγκαίο λίπασμα, μπορεί ναεπιφέρει ακόμη και 50% μείωση της παραγωγής.
Αυτόεντέλει σημαίνει μείωση των εσόδων για όλη την οικονομία, τους αγρότες, τους μεταφορείς, ταεργοστάσια τροφίμων και πάει λέγοντας, άρα τελικάπολλαπλάσια μείωση την επόμενη χρονιά των εσόδωντου κράτους.
Και αν στο υπουργείο Οικονομικών τα βλέπουν μεμια στενή μικρολογιστική οπτική, γιατί έχουν και τοβραχνά της εκτέλεσης του προϋπολογισμού, στουπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης όφειλαν να ενημερώσουν οι επιτελείς ότι αν τα 60 γίνουν 260εκατομμύρια ευρώ τα έσοδα για το κράτος, την εθνικήοικονομία και την κοινωνία εντέλει θα ήταν πολλαπλάσια (υπάρχει πολλαπλασιαστής πουανέρχεται στο 8 για τα διατροφικά φυτά και στο 12 με15 για την κτηνοτροφία)Και εντέλει υπάρχουν και μέτρα χωρίς κόστος για τον προϋπολογισμό όπως η διανομή περισσότερωνενισχύσεων για τα ψυχανθή ως συνδεδεμένη ενίσχυση για να λιπανθούν καλύτερα και να γίνουν πιογόνιμα τα χωράφια μας για τις περιόδους διατροφικής ανασφάλειας που ήρθαν και θα έρθουν και στη χώρακαι σε όλο τον πλανήτη.
Το ίδιο φυσικά ισχύει και για τις ζωοτροφές, ότανχάνονται κοπάδια πλέον στη χώρα, άρα χάνεταιπολύτιμο ζωικό κεφάλαιο και το εθνικό μας προϊόν ηφέτα, το ίδιο και για την επιστροφή του ΕΦΚπετρελαίου όταν δίνονται μόλις 73 λεπτά το στρέμμα για παράδειγμα στα αμύγδαλα, όπου φέτος οιαγρότες βλέπουν τις τιμές να κατρακυλούν προερχόμενοι μάλιστα από απανωτά χτυπήματαπαγετού τα τελευταία χρόνια. Εδώ λοιπόν ισχύει ηλαϊκή παροιμία «ακριβοί στα πίτουρα και φθηνοί στοαλεύρι».
Γιάννης Κολλάτος
