Ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης δεν ήταν προφήτης. Απλά, υπήρξε ένας διορατικός πολιτικός. Δεν είχε μαντικές ικανότητες. Απλά, η διανοητική του επάρκεια (είδος εν απουσία στους σημερινούς πολιτικούς) και η πολιτική του ανάλυση, του επέτρεπαν να προβλέπει. Άλλωστε, επέμενε πολύ στο ότι πολιτική είναι το να προβλέπεις και να προλαμβάνεις, διότι τα υπόλοιπα τα λύνει ο χρόνος.
Έφυγε από κοντά μας, το απόγευμα της 27-3-2024, ξαφνικά και αναπάντεχα. Η ειρωνεία είναι, και συμβαίνει συχνά, πως πολλοί απ’ όσους τον περιφρόνησαν ενώ ζούσε, βγήκαν με δακρύβρεχτες ανακοινώσεις, να αναγνωρίσουν το πολιτικό του μέγεθος και την πρωτοπορία των ιδεών του. Ευτυχώς, δεν είχαν τολμήσει να καπηλευτούν το ήθος, την εντιμότητα και την συνέπειά του.
Ίσως είναι ο μόνος πολιτικός, μετά τον Νικόλαο Πλαστήρα, που έφυγε χωρίς περιουσία!!! Δεν εισέπραξε ούτε σεντς από το κράτος. Δεν παρέκκλινε ούτε εκατοστό από τις αρχές και τις αξίες του. Απόλυτα συμβατός με την θέση τού ασυμβίβαστου κράτους – κόμματος. Δεν δέχτηκε καμία από τις προτεινόμενες «καρέκλες» που του προτάθηκαν και από τον Ανδρέα Παπανδρέου και από άλλους. Αποδέχτηκε απλά, να είναι ο άλλος πυλώνας του τότε ΠΑΣΟΚ. Ο πυλώνας της συνείδησης του κόμματος και της παραγωγής ιδεών και προτάσεων. Άλλο, αν η κομματική γραφειοκρατία δεν τα καταλάβαινε αυτά. Ο σεβασμός και η εκτίμηση στο πρόσωπό του από τον Αντρέα (δεν τον διέγραψε ποτέ, παρά τις διαφωνίες τους) και η αποδοχή του κόσμου, κάτι δείχνουν. Είναι χαρακτηριστικό το βίντεο του 1996, από το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο.
Ο Μιχάλης, ήταν κατεξοχήν πολιτικό ον. Δεν πρέπει να του πιστώσουμε μόνο την αγάπη για τον Πόντο και τους Πόντιους (εξ αιτίας του καθιερώθηκε η 19η Μαΐου ως ημέρα μνήμης της γενοκτονίας), ούτε τον αγώνα του για τον Κυπριακό Ελληνισμό και τους συμβολισμούς που αναδείκνυε: «η πύλη του Πολυτεχνείου είναι στην Κυρήνεια» έλεγε συχνά, ούτε την υπεράσπισή του στην άνοιξη των λαών της Αν. Μεσογείου, με κορύφωση τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Κούρδων (γι’ αυτό και πόνεσε πολύ από την ατιμωτική προδοσία του Οτσαλάν, από τους τότε συντρόφους του). Του πιστώνουμε ότι ήταν πατριώτης και διεθνιστής, ταυτόχρονα!
Το όραμά του για την Ελλάδα, πολυεπίπεδο. Η άκαρπη προσπάθεια για μια νέα πόλη στην Θράκη, την «Ρωμανία», σηματοδοτούσε πολλά περισσότερα από την απλή φιλοξενία ανθρώπων. Ο Μιχάλης, μέσω αυτής, οραματιζόταν την διασύνδεση ιστορικών και γεωπολιτικών τάσεων. Μια πόλη, ταυτόχρονα, ποντιακή, θρακική, βαλκάνια, ευξείνια. Με προεκτάσεις στην πολεοδομία, την αρχιτεκτονική, την αισθητική, την παραγωγή, την παιδεία, τα σύμβολα, τον πολιτισμό. Γι’ αυτό και η ιδέα του, βρήκε ανταπόκριση από διάφορα πανεπιστήμια της Γαλλίας, Ιταλίας, Γερμανίας… (έχω προσωπική εμπειρία από την εκδήλωση του πανεπιστημίου της Στουτγκάρδης, της Γερμανίας). Όμως, με την βοήθεια των «Δενμποριστών» εκσυγχρονιστών παντός κόμματος – δεν μπορεί να γίνει – το όραμα έφτασε απλά, ως τα εγκαίνια του ναού του Αγ. Ευγενίου (πολιούχου της Τραπεζούντας), ακολουθώντας μια παράδοση αιώνων, που ήθελε τους ναούς να προηγούνται της δημιουργίας των πόλεων. Η ιδέα του μπολιαζόταν και με την ίδρυση και άλλων πόλεων, όπως στην περιοχή του Αγιόκαμπου στην Λάρισα, στους πρόποδες της Όσσας και του Πηλίου, μεγάλης στρατηγικής και γεωοικονομικής σημασίας, που δυστυχώς μεταβάλλεται σε Λούτσα, όπως έλεγε. Νέες πόλεις – λιμάνια, σε Λέσβο και Κρήτη. Αναβάθμιση της Κύμης, του μπαλκονιού του Αιγαίου. Των λιμνουπόλεων Καστοριάς και Ιωαννίνων και άλλων, που μπόρεσαν απλώς να διατυπωθούν ως προτάσεις, μένοντας παρακαταθήκη για τους «ουτοπιστές».
Ο «Ιταλός», είχε όραμα αναπτυξιακό. «Αντί να συνδέσουμε την Θράκη, την Μακεδονία και την Ήπειρο, με την Πελοπόννησο, την Κρήτη και την Κύπρο, καταφέραμε να συνδέσουμε τα Σεπόλια με την Δάφνη», έλεγε ειρωνικά. Συνάμα, τραγικά επίκαιρες οι θέσεις του για τον σιδηρόδρομο!
Επίσης, η αναπτυξιακή του ματιά προδίδεται και από το πώς έβλεπε την ανάδειξη των τοπικών προϊόντων, την σημασία της ποιότητας, την αισθητική της συσκευασίας και της προώθησής τους. Όλα αυτά αναδείχτηκαν το 2015, σε εκδήλωση του Συλλόγου Δασκάλων Καρδίτσας, σχετικά με την γεωπολιτική. Τον ενδιέφερε πολύ μια ανάλογη εκδήλωση από το Επιμελητήριο. Ήθελε να μιλήσει για την «νέα αγροτικότητα», αυτό που ονόμαζε «πολιτιστικοποίηση των αγορών και των προϊόντων».
Είναι αυτός που πρωτοεισήγαγε στο πολιτικό λεξιλόγιο ή νοηματοδότησε, με απόλυτη σαφήνεια, φράσεις που έκτοτε κυριαρχούν, όπως: τουρκομπαρόκ – Αθηναϊκό κράτος – Περιφερειακή Ελλάδα – Πολυκεντρική Ελλάδα – οδικοί άξονες με ονοματεπώνυμο (Ιονία οδός, Εγνατία κλπ.) – σύνδεση τόπου και χρόνου (ανάδειξη ιστορικών μνημείων) – ευτοπία – αγροφιλία – γαστρονομική πολιτική – μιζοκόμμα – α-λήθεια (όχι στην λήθη) και πολλές άλλες.
Ο Μιχάλης υπήρξε φανατικός υποστηρικτής του Δημοκρατικού Πατριωτισμού και Δημοκρατικού Σοσιαλισμού, με σταθερό γνώμονα ότι η πολιτική είναι πάντα υπόλογη στην ηθική.
Όσοι συνοδοιπορήσαμε μαζί του, του χρωστάμε ένα μεγάλο ευχαριστώ για το σπάνιο επίπεδο πολιτικού λόγου, τόσο σε θεωρητική τεκμηρίωση όσο και σε ήθος, που μας δίδαξε. Υπήρξε ένας πραγματικός Τραντέλλενας, όπως λένε οι φίλοι Πόντιοι.
Γιώργος Ηλ. Τσιτσιμπής
Υ.Γ. Πραγματικά λυπάμαι, που δεν προλάβαμε να πραγματοποιήσουμε την επίσκεψη – προσκύνημα, που τόσο ήθελε, στο μοναστήρι της Παναγίας της Σπηλιώτισσας και στα λημέρια του Καραϊσκάκη, στα Άγραφα.
