«Σκοτώθηκε κανένας;» ήταν το πρώτο ερώτημα του αρχηγού ΓΕΕΘΑ στρατηγού Κωνσταντίνου Φλώρου στον συνομιλητή του από το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων το απόγευμα της περασμένης Πέμπτης, όταν ενημερώθηκε για τις εκρήξεις στις αποθήκες πυρομαχικών στη Νέα Αγχίαλο. Ο στρατηγός Φλώρος μαζί με τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Νίκο Δένδια και τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη βρίσκονταν στο Κιλκίς και μόλις είχαν βγει από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Παλαιό Αγιονέρι, για την εξόδιο ακολουθία του ανθυποσμηναγού Περικλή Στεφανίδη, συγκυβερνήτη στο Canadair που συνετρίβη την Τρίτη στην Κάρυστο παρασύροντας στον θάνατο και τον σμηναγό Χρήστο Μουλά.
Για περίπου δύο ώρες, από τις 6 μέχρι τις 8 το απόγευμα της Πέμπτης οι αποθήκες πυρομαχικών στο στρατόπεδο Καράμπα, 6 χλμ. βόρεια από το αεροδρόμιο της Νέας Αγχιάλου, είχαν παραδοθεί στις φλόγες.
Σημειώνονταν συνεχώς εκρήξεις, με ισχυρότερη αυτή στις 19.18, που δημιούργησε «μανιτάρι» και προκάλεσε τρόμο στους χιλιάδες κατοίκους της Αγχιάλου (σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, 5.000 κάτοικοι) και τους χιλιάδες επισκέπτες του παραλιακού μετώπου της Μαγνησίας που ευτυχώς είχαν λάβει εγκαίρως μήνυμα από το 112 και είχαν απομακρυνθεί προς την πόλη του Βόλου. Οι εκρήξεις ήταν τόσο ισχυρές που διέλυσαν ολόκληρα κτίρια επιχειρήσεων κοντά στο στρατόπεδο, ενώ από το ωστικό κύμα θρυμματίστηκαν υαλοπίνακες δεκάδων καταστημάτων μέσα στην πόλη της Νέας Αγχιάλου, από την οποία ευτυχώς είχε απομακρυνθεί σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού προτού οι βόμβες και τα βλήματα στο στρατόπεδο Καράμπα εκτοξεύσουν τη φονική τους ισχύ.
Βομβαρδισμένο τοπίο
Η αδιανόητη καταστροφή και οι εικόνες αποκάλυψης παρέπεμπαν περισσότερο σε βομβαρδισμό. Η φωτιά προκάλεσε απανωτές, ίσως αλυσιδωτές εκρήξεις στα πυρομαχικά που ήταν αποθηκευμένα στην ύπαιθρο. Από το υπουργείο Εθνικής Αμυνας αναφέρουν ότι, σύμφωνα με την ισχύουσα πρακτική, βλήματα με μεταλλικό περίβλημα (όπως βόμβες γενικής χρήσης) στοιβάζονται σε κλίνες και αποθηκεύονται με αυτό τον τρόπο στην ύπαιθρο. Τα πυρομαχικά φυλάσσονται μισοθαμμένα σε σκαμμένο χώρο, περιτριγυρισμένα από χωμάτινους όγκους και καλυμμένα από υπόστεγα ή τσίγκους. Πρόκειται για τον δεύτερο όγκο πυρομαχικών, την αποκαλούμενη Β’ χορηγία, που βρίσκονται μακριά από τον κεντρικό χώρο της αεροπορικής βάσης της Νέας Αγχιάλου. Τα συγκεκριμένα πυρομαχικά δεν είναι για άμεση φόρτωση στα μαχητικά αεροσκάφη που βρίσκονται σε κατάσταση readiness, αλλά προορίζονται τόσο για χρήση από τα αεροσκάφη F-16 Block 30 και Block 50 της 111 Πτέρυγας Μάχης όσο και για άλλα μαχητικά που δεν ανήκουν στη δύναμή της αλλά μπορούν να προσγειωθούν εκεί για να εξοπλιστούν.
Στη Β’ χορηγία των πυρομαχικών της Νέας Αγχιάλου που φυλάσσονται στο στρατόπεδο Καράμπα αποθηκεύονται επίσης και αποσυναρμολογημένα πυρομαχικά για λόγους ασφαλείας. Τα πιο ακριβά, πιο ευαίσθητα και πιο φονικά όπλα βρίσκονται σε αποθήκες τύπου igloo, οι οποίες, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, δεν απειλήθηκαν από τη φωτιά που πέρασε μέσα στο στρατόπεδο Καράμπα.
Μόλις η φωτιά μπήκε στο στρατόπεδο, το προσωπικό που δεν είχε καταφέρει να αναχαιτίσει τα πύρινα μέτωπα έλαβε εντολή να εκκενώσει τις εγκαταστάσεις και να απομακρυνθεί. Στις εκρήξεις που ακολούθησαν εξερράγησαν βόμβες γενικής χρήσεως ΜΚ81, βόμβες AGM Maverick, πύραυλοι Stinger και άγνωστος αριθμός ρουκετών.
Τα πυρομαχικά που εξερράγησαν στις αποθήκες του στρατοπέδου Καράμπα δεν ήταν τα πλέον σύγχρονα από αυτά που φυλάσσονται στην 111 Πτέρυγα Μάχης, ούτε τα απαραίτητα για άμεση χρήση από τα μαχητικά αεροσκάφη F-16 Block 30 και τα F-16 Block που είναι σε υπηρεσία readiness. Γι’ αυτό τον λόγο άλλωστε τα πυρομαχικά που εξερράγησαν -για λόγους που θα αναζητηθούν από την έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη- βρίσκονταν στο στρατόπεδο Καράμπα και όχι στη λεγόμενη «Χορηγία Α’», δηλαδή στον φόρτο μάχης που φυλάσσεται μέσα στην 111 Πτέρυγα Μάχης, πολύ κοντά στα shelters όπου βρίσκονται τα μαχητικά αεροσκάφη F-16, ώστε η φόρτωσή τους να γίνεται όσο το δυνατόν ταχύτερα.
Αργά το απόγευμα της Παρασκευής έγινε γνωστό ότι ο διοικητής της 111 Πτέρυγας Μάχης στη Νέα Αγχίαλο απαλλάχθηκε των καθηκόντων του μέχρι να ολοκληρωθεί η Ενορκη Διοικητική Εξέταση που έχει διατάξει ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ για να διακριβωθούν τα αίτια των καταστροφικών εκρήξεων.
Η διοίκηση της 111 Πτέρυγας Μάχης και η ηγεσία της Πολεμικής Αεροπορίας, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες, είχαν διαβεβαιώσει εγγράφως ότι τα συστήματα πυρασφάλειας και πυρόσβεσης στις αποθήκες πυρομαχικών λειτουργούν άψογα. Εκ των πραγμάτων, το απόγευμα της Πέμπτης αποδείχθηκε ότι έννοιες όπως πυρασφάλεια, πυροπροστασία, ασφάλεια αποθηκών πυρομαχικών, αυτόματη πυρόσβεση ή πυρεκκένωση είναι σχεδόν άγνωστες. Κι αυτό σε μία κρίσιμη μονάδα της Πολεμικής Αεροπορίας, ίσως τη δεύτερη σημαντικότερη μετά την 110 Πτέρυγα Μάχης στη Λάρισα, που είναι η καρδιά της Πολεμικής Αεροπορίας, όπου, εκτός των εθνικών ελέγχων, η ασφάλεια των πυρομαχικών και η λειτουργία παθητικών συστημάτων πυροπροστασίας, ακόμη κι αν απαιτηθεί η άμεση απομάκρυνση του προσωπικού (όπως συνέβη την Πέμπτη), είναι διασφαλισμένες αυτόματα και πιστοποιημένες ότι θα λειτουργήσουν ομαλά και στο 100%, ακόμη και στις πιο ακραίες συνθήκες.
Επειδή όμως στη συγκεκριμένη μονάδα της Πολεμικής Αεροπορίας, όπως και σε κάθε Πτέρυγα Μάχης, η τελική ευθύνη βαρύνει τον διοικητή, αποφασίστηκε η άμεση αντικατάστασή του. Από την έρευνα θα κριθεί αν ευθύνες έχουν κι άλλα πρόσωπα στην αλυσίδα της διοίκησης του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας. Κι «αν υπάρχουν ευθύνες θα αποδοθούν. Στο ακέραιο», όπως τόνισε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας.
Στο ερώτημα «αφού τα πυρομαχικά αποθηκεύονταν στην ύπαιθρο όπως προβλέπεται, ποια είναι η ευθύνη του διοικητή;» η προφανής απάντηση είναι ότι από πλευράς της διοίκησης της βάσης της Νέας Αγχιάλου είχαν δοθεί οι εγγυήσεις ότι είχαν ληφθεί όλα τα μέτρα πυροπροστασίας και ότι τα πυρομαχικά είναι ασφαλή. Εύλογο είναι λοιπόν την επομένη της καταστροφής να αρχίσει η απόδοση ευθυνών, που δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα σταματήσει με την καρατόμηση του διοικητή της 111 Πτέρυγας Μάχης. Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν στο «ΘΕΜΑ» ότι ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, αντιπτέραρχος Θεμιστοκλής Μπουρολιάς, ο αρχηγός Τακτικής Αεροπορίας Γεώργιος Φασούλας και ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ, στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος έχουν την πλήρη στήριξη του υπουργού Εθνικής Αμυνας και του πρωθυπουργού.
Στο πλαίσιο της έρευνας θα διερευνηθεί αν στο εσωτερικό του στρατοπέδου φύλαξης των πυρομαχικών είχε γίνει αποψίλωση, όπως προβλέπεται, αν τα πυροσβεστικά αεροσκάφη και ελικόπτερα έκαναν ρίψεις για να σταματήσουν την επέλαση της πυρκαγιάς προς το στρατόπεδο, πόσα πυροσβεστικά οχήματα επιχείρησαν, και θα αξιοποιηθούν όλα τα ευρήματα από τη μέτρο-μέτρο επιχείρηση των ναρκαλιευτών του Τάγματος Εκκαθαρίσεως Ναρκοπεδίων Ξηράς, οι οποίοι από κοινού με ειδικούς της ομάδας εξουδετέρωσης πυρομαχικών απ’ όλες τις μονάδες της Πολεμικής Αεροπορίας ελέγχουν ήδη αν υπάρχουν βλήματα που πρέπει να καταστραφούν προτού επαναλειτουργήσει η μονάδα. Πληροφορίες αναφέρουν ότι η ΕΔΕ πρόκειται να παραδοθεί ταχύτατα στο ΓΕΕΘΑ, μέχρι μεθαύριο, Τρίτη 1η Αυγούστου.
Απειλή και στη Ρόδο
Η καταστροφή στη Νέα Αγχίαλο ήταν μόνο μία από τις προκλήσεις που εκλήθησαν να αντιμετωπίσουν οι Ενοπλες Δυνάμεις ως συνέπεια των ανεξέλεγκτων πυρκαγιών. Οπως πληροφορείται το «ΘΕΜΑ», από τις πυρκαγιές στη Ρόδο απειλήθηκε μονάδα με τεθωρακισμένα άρματα μάχης Μ48Α5 MOLF στο Γεννάδι, όμως με αστραπιαίες κινήσεις της διοίκησης τα βαριά τανκς μετακινήθηκαν σε ασφαλή χώρο, ενώ ειδική μέριμνα ελήφθη για τα διατρητικά και εκρηκτικά πυρομαχικά των 105 mm για τα άρματα.
