Αναδιφώντας τις τελευταίες ημέρες, στο διαδίκτυο και στην ιστοσελίδα ΑΝΕΜΗ του Πανεπιστημίου Κρήτης, που μας παρέχει τη δυνατότητα να αναζητούμε βιβλία, ήλθα σε γνωριμία με το παραπάνω βιβλίο.
Το χαρακτηρίσαμε σπάνιο, γιατί δε φαίνεται να είναι γνωστό στην περιοχή μας. Τόσο η Δημοτική μας Βιβλιοθήκη όσο και βιβλιόφιλοι συμπολίτες μας που κατέχουν μεγάλο όγκο βιβλίων της τοπικής μας ιστορίας μου διαβεβαίωσαν πως η παραπάνω έκδοση είναι άγνωστη. Επόμενο ήταν να αποτανθώ στους απογόνους τού πρώην Βουλευτού και Υπουργού, στον έγγονό του και συνώνυμό του Σπύρο Ταλιαδούρο, συνεχιστή για τρίτη γενιά του πολιτικού βίου της οικογένειας, ο οποίος μου ανακοίνωσε ότι το βιβλίο είναι γνωστό στην οικογένεια και μου διαβεβαίωσε με χαρά πως αντίγραφό του θα καταθέσει, μετά την εξέλιξη αυτή, και στη Βιβλιοθήκη μας.
Ο πλήρης τίτλος του βιβλίου είναι: Σπύρου Α. Ταλιαδούρου, δικηγόρου και βουλευτού Καρδίτσης, Περί Κωνσταντινουπόλεως. Δύο διαλέξεις γενόμεναι εν Καρδίτση εν τη αιθούση «Άρνη» τον Ιανουάριο του 1932. Εν Αθήναις, τύποις Φοίνικος, οδός Σταδίου 44, 1933, σ. 64. Το βιβλίο, επομένως είναι προϊόν δύο διαλέξεων του πρώην βουλευτού και υπουργού Σπυρίδωνος Α. Ταλιαδούρου (1867-1936) καταγόμενου από τη Στυλίδα και ασχοληθέντος με την πολιτική από το 1925 ως το θάνατό του 1936.
Οι διαλέξεις δόθηκαν στο νεόδμητο πριν 10 χρόνια (1921) μεγαλοπρεπές νεοκλασικό διώροφο μέγαρο της Άρνης (αυτή τη λέξη αναζητούσα στο διαδίκτυο και προέκυψε το βιβλίο) μετά από εκδρομή, πιθανόν, τις ημέρες των Χριστουγέννων του 1931 και αρχές του του 1932 στην Πόλη:
«Αυταί είναι αι ολίγαι εντυπώσεις μου εκ της εβδομαδιαίας εις Κων/πολιν διαμονής μου, ας κινηματογραφικώς τρόπον τινά αποδίδω ενταύθα» αναφέρει στο τέλος της ομιλίας του. Το βιβλίο εκ του περιεχομένου χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο περιλαμβάνει την πρώτη διάλεξη : ΄΄Κωνσταντινούπολις΄΄ και ΄΄ Αγία Σοφία ΄΄ (σ 3 – 32 και το δεύτερο μέρος τη δεύτερη διάλεξη: ΄΄ Από της αλώσεως μέχρι σήμερον ( σ. 33- 64).
Ο ομιλητής επισκέφθηκε την Πόλη στην εποχή των μεταρρυθμίσεων του τότε ηγέτη της σύγχρονης Τουρκίας Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ (Θεσσαλονίκη 1881-Κωνσταντινούπολη 1938) και από αυτή την εποχή επέλεξα το κομμάτι των εντυπώσεών του.
«Εννοείται ότι νέα πνοή μεταρρυθμίσεως πνέει και εις την Τουρκίαν υπό του Κεμάλ, κατηργήθη το φέσι και ο φερετζές και φανταστήτε ότι είδον φέσι μόνον όταν εισήλθον διά του σιδηροδρόμου εις την ελληνικήν επικράτειαν εν τη Δυτική Θράκη φερόμενον υπό των εκεί Μουσουλμάνων. Εις την Τουρκίαν δεν θα ιδήτε πλέον το φέσι και τον θρυλικόν γυναικείον φερετζέν, ούτε κληρικούς Τούρκους με την στολήν των. Από πολλούς έμαθον ότι είναι ευχαριστημένοι από την δικαιοσύνην. Μετεφράσθη το κοράνιόν των εν τη Τουρκική, κατηργήθη η Τουρκική γραφή αντικατασταθείσα υπό των Λατινικών χαρακτήρων, υπεχρεώθησαν δε όλοι οι Τούρκοι μέχρι των 45 ετών να εκμάθουν γραφήν και ανάγνωσιν και μετά τριών μηνών μαθήτευσιν δίδουν εξετάσεις και εν αποτυχία να φοιτήσουν και άλλο εν τρίμηνον. Αι σχολαί αύται είναι νυκτεριναί αι πλείσται. Και οι Έλληνες διήλθον εκείθεν διά την Τουρκικήν γλώσσαν. Σχολεία κτίζονται και εκεί τώρα πολλά, διότι οι Σουλτάνοι ουδαμώς εφρόντισαν διά την εκπαίδευσιν. Αι μεταρρυθμίσεις συνετέλεσαν ώστε να χάση η ΚΛ τον τουρκικόν χαρακτήρα της και σήμερον είναι εν κράμα νόθον Τουρκικής και Ευρωπαϊκής πόλεως». Και αναλογιζόμενος το τι ήτο πάλαι η Τουρκία κλείνει με το επιμύθιο [… ενεθυμήθηκα το του Σοφοκλέους διά την Ελλάδα « της δε χώρας ου γεγήρακε σθένος»» ανεχώρησα με ήρεμον την συνείδησιν ειπών καθ’ εμαυτόν: «τις οίδε εις τι τα πεπρωμένα θα καταλήξουν].
Του Γεωργίου Αθ. Κλήμου
