O ενδοσκοπικός υπέρηχος (EUS) έχει διευρύνει σημαντικά το φάσμα των διαγνωστικών και θεραπευτικών προσεγγίσεων σε παθήσεις του γαστρεντερικού σωλήνα. Ο ενδοσκοπικός υπέρηχος είναι ένας σημαντικός πυλώνας στη διάγνωση και σταδιοποίηση όγκων του ανώτερου και κατώτερου πεπτικού συστήματος, έχοντας τη δυνατότητα να διευκρινίζει ακόμη και τα ασαφή ευρήματα που προκύπτουν από άλλες απεικονιστικές εξετάσεις, όπως η αξονική και μαγνητική τομογραφία.
Ο Γαστρεντερολόγος – Ηπατολόγος Ξενοφών Έξαρχος μάς βοηθά να κατανοήσουμε τη μεγάλη διαγνωστική και επεμβατική του δυνατότητα.
-Τι είναι το EUS και πότε πρέπει να γίνεται;
Ο ενδοσκοπικός υπέρηχος είναι ένας χρήσιμος συνδυασμός ενδοσκόπησης και υπερηχογραφίας. Η τοποθέτηση μιας ειδικά σχεδιασμένης κεφαλής υπερήχων στο άκρο του εύκαμπτου ενδοσκοπίου επιτρέπει όχι μόνο τη λεπτομερή απεικόνιση του τοιχώματος του γαστρεντερικού σωλήνα, αλλά και την ανάλυση των γειτονικών οργάνων και δομών (πάγκρεας, ήπαρ, χοληφόρο σύστημα, επινεφρίδια, βρογχικό σύστημα) με μεγάλη ακρί- βεια. Ασθενείς στους οποίους βρέθηκε όγκος στον οισοφάγο, στο στομάχι, στο πάγκρεας, στο ήπαρ, στο λεπτό έντερο ή στο ορθό δύνανται να υποβληθούν σε EUS έτσι ώστε να προσδιοριστεί με σαφήνεια η έκταση του όγκου και τελικά να αποφασιστεί η καλύτερη δυνατή θεραπευτική προσέγγιση.
Με τη δυνατότητα σταδιοποίησης του όγκου με μεγάλη ακρίβεια, είναι δυνατόν να εκτιμηθεί εάν ο όγκος μπορεί να αφαιρεθεί ενδοσκοπικά – όταν αυτός βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, ή χειρουργικά σε περίπτωση μεγαλύτερων σε έκταση όγκων. Ένας από τους κύριους στόχους του ενδοσκοπικού υπερήχου είναι η διάγνωση παθήσεων του παγκρέατος και των χοληφόρων αγγείων. Ασθενείς με ανεξήγητο κοιλιακό άλγος, κολικούς, αυξημένες τιμές των χολοστατικών ενζύμων ή με ασαφή απεικονιστικά ευρήματα στο πάγκρεας ή στο ήπαρ είναι σκόπιμο να υποβληθούν σε εξέταση με ενδοσκοπικό υπέρηχο. Λόγω της υψηλής ανάλυσης του ενδοσκοπικού υπερηχογραφήματος και της εγγύτητας του παγκρέατος και των χοληφόρων αγγείων στο στομάχι και το λεπτό έντερο, είναι δυνατό να εντοπιστούν όγκοι στα παραπάνω όργανα σε αρχικά στάδια, στα οποία αυτοί οι επιθετικοί όγκοι είναι ακόμη ιάσιμοι.
Ένα ιδιαίτερα σημαντικό πλεονέκτημα του ενδοσκοπικού υπερήχου σε σχέση με τις υπόλοιπες διαγνωστικές απεικονιστικές μεθόδους είναι η δυνατότητα λήψης ιστολογικού υλικού με τη χρήση μιας λεπτής βελόνης (ΕUSFNB). Το υλικό που λαμβάνεται με τη βελόνα βιοψίας υποβάλλεται σε ιστολογική εξέταση. Η διαγνωστική ακρίβεια της βιοψίας με τη μέθοδο του ενδοσκοπικού υπερήχου υπερβαίνει το 95%, με αποτέλεσμα να απλοποιείται σημαντικά η τελική θεραπευτική απόφαση. Το EUS μπορεί επίσης, να χρησιμοποιηθεί για τη λήψη βιοψιών από ανατομικές περιοχές που δεν είναι προσβάσιμες διαδερμικά.
Η τεχνική της παροχέτευσης συλλογής υγρών στην κοιλιακή χώρα με τη βοήθεια του ενδοσκοπικού υπερήχου αποτελεί πια μια εδραιωμένη τεχνική. Σε ασθενείς με οξεία ή χρόνια φλεγμονή του παγκρέατος μπορεί να σχηματιστούν στην κοιλιακή χώρα κύστεις και περιοχές με υγρό. Σε μερικές περιπτώσεις οι παραπάνω κύστεις μπορεί να έχουν μεγάλο μέγεθος ή να επιμολυνθούν.
Η θέση του ενδοσκοπικού υπερήχου -αποτελώντας τη λιγότερο επεμβατική τεχνική- στην αντιμετώπιση των παραπάνω κρίσιμων καταστάσεων είναι πολύ σημαντική.
-Τι θα πρέπει να γνωρίζει ο ασθενής πριν κάνει το EUS;
Ο ενδοσκοπικός υπέρηχος αποτελεί μία ανώδυνη ενδοσκοπική εξέταση, αφού σε όλες τις περιπτώσεις οι ασθενείς κοιμούνται ήρεμα με ήπια ηρεμιστικά (μέθη), όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στη γαστροσκόπηση ή στην κολονοσκόπηση. Ο ασθενής θα πρέπει να είναι νηστικός για 10 ώρες πριν την εξέταση. Το EUS διαρκεί από 20 (διαγνωστική εξέταση) έως 45 λεπτά (θεραπευτική εξέταση), ανάλογα με τις απαιτήσεις. Η παρακολούθηση του ασθενή για κάποιες ώρες μετά την εξέταση είναι απαραίτητη. Ακόμα κι αν οι ασθενείς είναι πλήρως λειτουργικοί, δεν είναι σε θέση να οδηγήσουν το υπόλοιπο της ημέρας, οπότε είναι λογικό ότι απαιτείται ένα συνοδό άτομο. Η διενέργεια παροχέτευσης ψευδοκύστεων απαιτεί τη νοσηλεία του ασθενή.
Ξενοφών Έξαρχος
MD, MSc
Γαστρεντερολόγος – Ηπατολόγος Μετεκπαίδευση σε Επεμβατική Ενδοσκόπηση Ενδοσκοπικό Υπέρηχο Ευρωπαϊκό Κέντρο Παγκρέατος – Πανεπιστήμιο Χαϊδελβέργης
V
Κλινική Άγιος Λουκάς –
Θεσσαλονίκη
Γενική Κλινική Euromedica –
Θεσσαλονίκη
Κλινική ΙΑΣΩ Θεσσαλίας –
Λάρισα
www.exarchos-endoscopy.gr
