Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου
Εκτός από το Ειδικό Αναπτυξιακό Σχέδιο που θα ενεργοποιηθεί συντόμως για τους Δήμους Αργιθέας, Λίμνης Πλαστήρα και Αγράφων, κατά την πρόσφατη επίσκεψη του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στο Ανθηρό τονίστηκε μεταξύ άλλων και η σημασία της ανατροπής της δημογραφικής γήρανσης, ένας αδιαμφισβήτητα δύσκολος «γρίφος» τόσο για το Νομό Καρδίτσας, όσο και για ολόκληρη τη χώρα.
Η απογραφή του ελληνικού πληθυσμού που έλαβε χώρα το έτος 2021, απέδειξε πως η συρρίκνωση του Νομού προχωρά δυστυχώς ακάθεκτα, σε σημείο που μεγάλη μερίδα πολιτών την χαρακτηρίζει ως μη αναστρέψιμη. Η τελευταία απογραφή κατέγραψε πτώση του πληθυσμού κατά 6% στο Νομό Καρδίτσας, αφήνοντας μάς μέχρι και «ικανοποιημένους» σε σχέση με τις δυσοίωνες αρχικά εκτιμήσεις.
Το δημογραφικό πρόβλημα δεν απασχολεί μονάχα τη σκέψη των εναπομεινάντων κατοίκων στα ορεινά χωριά, αλλά και οποιονδήποτε σε κάθε άκρη της χώρας. Προσεγγίζοντας το ζήτημα σε μεγαλύτερη κλίμακα, παρατηρούμε παρόμοια εικόνα στην Ευρώπη. Σε αυτήν καταγράφεται κατά μέσον όρο 1,49 παιδιά ανά γυναίκα, ενώ στην Ελλάδα το συγκεκριμένο στοιχείο για το έτος 2022 ανέρχεται μόλις στο 1,27. Βέβαια σε κάθε γεωγραφικό μέρος, θα ήταν ιδεατό να εκπληρωνόταν ο στόχος των 2,10 παιδιά ανά γυναίκα, προκειμένου να ανανεώνεται υγιώς ο ανθρώπινος πληθυσμός.
Όπως πολύ καλά κατανοούμε, η ανησυχία δεν παρατηρείται μόνο στα πρόσωπα των ορεινών συμπολιτών μας, ούτε στις μάνες που αποχαιρετούν με βαριά καρδιά τα παιδιά τους όταν αναχωρούν για το εξωτερικό. Το δημογραφικό ζήτημα απασχολεί σχεδόν όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, με βάση τη χαρακτηριστική φράση περί «ανατροπής της δημογραφικής γήρανσης», επανερχόμαστε σε ένα ζήτημα στο οποίο δεν έχουν δοθεί ξεκάθαρες κατευθύνσεις.
Ούτως ή άλλως ο τρόπος ζωής του σημερινού ανθρώπου συνοδεύεται ως επί το πλείστον με τη διαμονή του στις μεγαλουπόλεις, εκεί όπου προσβλέπει στην εκπλήρωση φιλοδοξιών του και στην επαγγελματική του ανέλιξη. Αυτός είναι άλλωστε ο σύγχρονος τρόπος ζωής: στα αστικά κέντρα, εκεί όπου ευτυχώς ή δυστυχώς «τρέχουν» οι εξελίξεις, ευδοκιμούν οι περισσότερες επιστήμες.
Η απογραφή των ορεινών κοινοτήτων
Πιο αναλυτικά, οι ορεινοί Δήμοι της Αργιθέας και της Λίμνης Πλαστήρα που είναι και οι πιο «γερασμένοι» του Νομού, παρουσίασαν παραδόξως και ευτυχώς θετικό πρόσημο στην απογραφή του 2021. Συγκεκριμένα, οι μόνιμοι κάτοικοι του Δήμου Αργιθέας ανήλθαν στους
3.515 εν συγκρίσει με τους 3.450 κατά το έτος 2011. Παράλληλα, ο Δήμος Λίμνης Πλαστήρα κατέγραψε 5.285 κατοίκους, κατά 600 περισσότερους δημότες σχετικά με τους 4.635 το έτος 2011.
Τί μαρτυρούν όμως τα προαναφερθέντα στοιχεία για τους ορεινούς Δήμους της Καρδίτσας; Από την μία, κατόρθωσαν να φέρουν εις πέρας ένα δύσκολο στόχο: να διατηρήσουν τον προϋπάρχοντα αριθμό των δημοτών τους. Παράλληλα, παρακίνησαν Καρδιτσιώτες με καταγωγή από τις ορεινές περιοχές να εγγραφούν εκεί ως μόνιμοι κάτοικοι. Το θετικό πρόσημο και στους δύο Δήμους εγγυάται διαφορετική δυναμική, πολύ πιο υπολογίσιμη, καθώς μέσα από αυτήν μπορούν να διεκδικήσουν παρεμβάσεις με πολλαπλά οφέλη, όπως δημιουργία σύγχρονων υποδομών, ενεργειακά δίκτυα για την κάλυψη κοινωνικών αγαθών όπου στα δυσπρόσιτα αυτά μέρη αποτελούν ακόμη αντικείμενο συζήτησης.
Ωστόσο, η αλήθεια διαφέρει σε σύγκριση με τα θετικά στατιστικά της απογραφής. Είναι βέβαιο ότι οι περιοχές δεν σφύζουν από ζωή όπως μαρτυρούν οι αριθμοί. Οπότε τα συγκεντρωτικά στοιχεία σχηματίζουν μεν μια θετική εικόνα για τις ορεινές μας περιοχές, αλλά συγχρόνως αυτή δεν είναι και αντιπροσωπευτική της πραγματικής κατάστασης. Άλλωστε, μία έρευνα που πραγματοποιείται με την καταγραφή δυσμενών ή και ικανοποιητικών στοιχείων, δε σημαίνει ότι εντοπίζει το πρόβλημα ή αντίστοιχα επιβεβαιώνει ένα υπεραισιόδοξο αποτέλεσμα.
Σε συνεχή εγρήγορση για τη δημογραφική πρόκληση
Εάν λοιπόν, η τρέχουσα κατάσταση ήταν όντως ευδοκιμούσα για τους ορεινούς Δήμους της
Καρδίτσας, δεν θα συζητούσαμε εκτενώς για την ανατροπή της δημογραφικής γήρανσης. Οι κυβερνήσεις έχοντας ως πρότυπο τις ευρωπαϊκές χώρες, εισάγουν προγράμματα προκειμένου να στηρίξουν τα άτομα τρίτης ηλικίας και να τονώσουν ξανά την επιθυμία νεότερων πολιτών να επιστρέψουν στον τόπο καταγωγής τους. Ένα από αυτά είναι το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» όπου στηρίζει τους απομονωμένους κατοίκους των ορεινών Δήμων στην Καρδίτσα. Οι εργαζόμενοι του προγράμματος συμβάλλουν στη φροντίδα των ατόμων της τρίτης ηλικίας, με αποτέλεσμα να ζουν αξιοπρεπώς στον τόπο τους και να αποφεύγουν το σενάριο του γηροκομείου. Έτσι, διατηρείται η ζωή στο χωριό, ενώ απασχολούμενοι του προγράμματος επισκέπτονται συχνότερα τις ορεινές κοινότητες.
Σχέδιο με συγχρονισμένες δράσεις
Ωστόσο, οργανωμένο Εθνικό Σχέδιο Δράσης δεν απαντάται από την πλευρά της Πολιτείας, ώστε να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το δημογραφικό πρόβλημα και όχι με σπασμωδικές κινήσεις. Χώρες όπως η Ισπανία, ήδη έχουν βάλει μπρος το πρόγραμμα «Επιστροφή στην Ισπανία», για να εντάξουν τους νέους σε ένα ασφαλές εργασιακό περιβάλλον. Αξιόλογα προγράμματα είναι το «Απασχοληθείτε μέσω της Ισότητας» και «Γυναίκες της υπαίθρου», τα οποία στοχεύουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των γυναικών και στις αγροτικές
περιοχές. Επιπλέον, ωθεί το γυναικείο φύλο να ασχοληθεί επαγγελματικά με την κτηνοτροφία και γεωργία, επαγγέλματα που παραδοσιακά υποστηρίζονται από τον ανδρικό πληθυσμό.
Εάν λοιπόν, ρίξουμε μία ματιά στις πρωτοβουλίες άλλων χωρών για την καταπολέμηση του δημογραφικού ζητήματος, θα ανακαλύψουμε στοχευμένες και συγχρονισμένες παρεμβάσεις. Γι΄αυτό σε κάθε απογραφή του πληθυσμού του Νομού μας δεν χρειάζεται να παραλύουμε από τους αρνητικούς της δείκτες, ούτε όμως να θριαμβολογούμε για νούμερα που σε καμία περίπτωση δεν είναι αντιπροσωπευτικά της πραγματικότητας.
