Ο πανικός κάνει κακό αλλά απαιτούνται γρήγορες παρεμβάσεις για την αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσαν στη γεωργία και την κτηνοτροφία της Θεσσαλίας οι πρόσφατες καταστροφικές πλημμύρες.
Αυτό είναι το κεντρικό μήνυμα των μελών επιτροπής επιστημόνων του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΓΠΑ) υπό τον πρύτανη Σπύρο Κίντζιο, που συνέταξαν μελέτη για τη διάσταση των ζημιών και την παρουσίαση προτάσεων.
Τα βασικά συμπεράσματα της 11μελούς επιτροπής του ΓΠΑ είναι τα εξής:
• Η φυτική παραγωγή, ιδίως τα σιτηρά, μάλλον θα επανακάμψει ακόμη και τον Νοέμβριο. Οι ανοιξιάτικες καλλιέργειες (βαμβάκι, αραβόσιτος, μηδική, βιομηχανική ντομάτα κ.ά.) επλήγησαν περισσότερο διότι ήταν και στο κρίσιμο στάδιο παραγωγής. Πάντως ίσως να σωθεί ένα μέρος της βαμβακοπαραγωγής.
• Μεγαλύτερο θα είναι το πλήγμα στις δενδρώδεις καλλιέργειες, όπως μηλιές, αχλαδιές, φιστικιές, καρυδιές, ροδακινιές κ.ά.
• Απαιτείται έλεγχος των ζωοτροφών αλλά εκτιμάται ότι υπάρχει επάρκεια σε συνδυασμό με ζωοτροφές που θα δώσουν συνεταιρισμοί άλλων περιοχών.
• Δεν υπάρχει κίνδυνος από την κατανάλωση της ζωοπαραγωγής της Περιφέρειας.
• Η ποσότητα γάλακτος που παρήγε η Θεσσαλία θα αποκατασταθεί στα προ των πλημμυρών επίπεδα το αργότερο σε 18 μήνες.
• Θα υλοποιηθεί άμεσα πρόγραμμα γρήγορων ελέγχων στους κατοίκους για τυχόν ασθένειες. «Η επιτροπή των εμπειρογνωμόνων θα κινητοποιήσει ολόκληρη την κοινότητα του ιδρύματος για τη συμβολή τους στην αποκατάσταση του Θεσσαλικού Κάμπου το ταχύτερο δυνατόν και στον βαθμό του εφικτού. Θεωρούμε απαραίτητη τη συνδρομή του Γεωπονικού, του μοναδικού καθ’ ολοκληρίαν γεωτεχνικού ΑΕΙ στην Ελλάδα, στην αντιμετώπιση των καταστροφών από τις πλημμύρες», τόνισε ο κ. Κίντζιος. Ειδικότερα, η επιτροπή παρατηρεί μεταξύ άλλων τα εξής:
• Η μαζική μεταφορά φερτών υλικών έχει οδηγήσει σε διάβρωση επικλινών εδαφών και εναπόθεση των πιο λεπτόκοκκων από τα υλικά αυτά στα πλημμυρισμένα πεδία. Το γεγονός ότι τα εδάφη έμειναν πλημμυρισμένα για πολλές ημέρες και η επιφανειακή επικάθιση ιζήματος αλλάζουν τις φυσικές, χημικές και βιολογικές ιδιότητες των εδαφών. Ωστόσο αυτές οι αλλαγές αναμένεται να είναι προσωρινές και η πλειονότητα των μη επικλινών εδαφών θα επανέλθει χωρίς απώλειες στη γονιμότητα και την παραγωγικότητά τους μετά την αποστράγγιση.
• Στα επικλινή εδάφη θα παρουσιαστεί, τουλάχιστον κατά τόπους, μείωση της γονιμότητας λόγω διάβρωσης και θα πρέπει να συνταχθούν οδηγίες ειδικής κατεργασίας, λίπανσης. Στα εδάφη που έχουν πληγεί από διαβρωτικά φαινόμενα αναμένεται μείωση της παραγωγικότητας ανάλογη του μεγέθους της διάβρωσης.
• Τα υπόλοιπα πεδινά εδάφη, που δεν γειτνιάζουν με επικλινή, αναμένεται στην πλειονότητά τους να επανέλθουν άμεσα, χωρίς ιδιαίτερους χειρισμούς μετά την αποστράγγιση. Μακροχρόνια ενδέχεται να παρατηρηθεί και μικρή αύξηση της γονιμότητας, λόγω της προσθήκης ιζήματος. Η εμφάνιση εδαφικής κρούστας αντιμετωπίζεται με εδαφοκαλλιεργητικές τεχνικές.
• Η δυνατότητα προετοιμασίας των εδαφών για την επόμενη καλλιεργητική περίοδο θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την ταχύτητα αποστράγγισης και απορροής του λιμνάζοντος νερού και θα διαφοροποιηθεί ανάλογα με την ποσότητα του ιζήματος που δέχθηκε η κάθε περιοχή και την κοκκομετρία τόσο του ιζήματος όσο και των υποκείμενων εδαφών. Εκτιμάται ότι τον Νοέμβριο η κατάσταση της πλειονότητας των εδαφών δεν θα αποτελεί περιοριστικό παράγοντα για να ξεκινήσει η καλλιέργεια των χειμερινών σιτηρών.
• Για τις δενδρώδεις καλλιέργειες η κατάσταση είναι δυσμενέστερη, καθώς αναμένεται απώλεια δένδρων, κυρίως σε εδάφη βαριά που παρέμειναν υπό μακροχρόνια υδατική κατάκλιση. Τα εδάφη που έχουν καλυφθεί με στάσιμο νερό εμφανίζουν έντονη έλλειψη οξυγόνου με αποτέλεσμα οι καλλιέργειες να εισέρχονται σε κατάσταση ανοξίας (στέρηση επαρκούς οξυγόνωσης των ριζών). Εάν το έδαφος παραμείνει καλυμμένο με νερό για παρατεταμένη περίοδο, η έλλειψη οξυγόνου και η περιβαλλοντική θέρμανση του στάσιμου νερού θα οδηγήσουν σε θάνατο των ριζών, χλωρώσεις και μαρασμό των φύλλων και τελική αποπληξία/νέκρωση των δένδρων. Επιπλέον, η συσσώρευση αλάτων στο έδαφος θα οδηγήσει σε σημαντικά προβλήματα τοξικότητας με συμπτώματα περιφερειακών ή/ και καθολικών νεκρώσεων στα φύλλα.
• Η καταπόνηση των ριζών των δενδρωδών καλλιεργειών από τις πλημμύρες θα ευνοήσει την είσοδο παθογόνων εδάφους που θα συμβάλλουν στην περαιτέρω σήψη ριζών και λαιμού των δένδρων και θα οδηγήσουν ακόμη και σε νέκρωσή τους. Επιπλέον, πολλές μυκητολογικές και βακτηριολογικές ασθένειες, αλλά και προσβολές εντόμων των φύλλων των καρπών έχουν ευνοηθεί από την παρατεταμένη υγρασία. Υγειονομικοί κίνδυνοι Το Γεωπονικό, αξιοποιώντας την τεχνολογία του τεχνοβλαστού του Ce.b.tec., πρόκειται να επεκτείνει τη μαζική ανάπτυξη γρήγορων διαγνωστικών τεστ κατάλληλων για μια ευρεία γκάμα ασθενειών και μυκοτοξινών για τους κατοίκους των περιοχών.
Αυτό περιλαμβάνει μολυσματικές ασθένειες, όπως η ηπατίτιδα, αναπνευστικά ιοί και λοιμώξεις του γαστρεντερικού συστήματος, αλλά και χρόνιες παθήσεις, όπως διαβήτης και καρδιαγγειακές ασθένειες. Επιπλέον, οι έρευνες επεκτείνονται στις μυκοτοξίνες, επιβλαβείς ουσίες που παράγονται από ορισμένους μύκητες και μπορούν να μολύνουν τρόφιμα και ζωοτροφές, δημιουργώντας σοβαρούς υγειονομικούς κινδύνους.
