Η εμφάνισή του σινεμά στην Ελλάδα: Η πρώτη κινηματογραφική προβολή σε ελληνικό έδαφος πραγματοποιήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 1896 στην Αθήνα από τον Αλεξάντρ Προμιό, εκπρόσωπο των αδελφών Λυμιέρ (ήταν Γάλλοι κινηματογραφιστές και εφευρέτες, δημιουργοί του κινηματογράφου). Οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης, τότε ακόμη ήταν υπό Οθωμανική κατοχή, ήρθαν σε επαφή με το νέο αυτό μέσο τον Ιούλιο του 1897, ενώ τον Ιούλιο του 1900 οργανώθηκαν στην Ερμούπολη της Σύρου, την πρωτεύουσα των Κυκλάδων, οι πρώτες τακτικές προβολές και δίνεται η πρώτη οργανωμένη κινηματογραφική παράσταση. Το εισιτήριο στοίχιζε μια δραχμή (το μεροκάματο ήταν 3 δραχμές) και προβάλλονται 20 ταινίες μικρού μήκους. Από αυτές ξεχωρίζουν οι Αμερικανοϊσπανικές ναυμαχίες, χαριεντισμοί ανδρόγυνου ους διακόπτει η εμφάνιση του τέκνου κ.ά. Καθημερινά προβάλλονταν 18 διαφορετικές ταινίες, πολύ μικρού μήκους, αλλά και κωμικά σκετς και επίκαιρα, δηλαδή ειδήσεις από όλον τον κόσμο.
Ο κινηματογράφος στην Καρδίτσα: Εμφανίστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και κάποιες προβολές άρχισαν να γίνονται δειλά – δειλά μέσα στο Μεγάλο Καφενείο για ανδροπαρέες.
Σεπτέμβριος 1924: Κάνει την εμφάνισή του για πρώτη φορά στο χώρο του Παυσίλυπου ο θερινός κινηματογράφος με το έργο ‘’Η πεπλωμένη γυνή’’. Αρχικά παιζόταν βουβός κινηματογράφος και εισιτήριο πλήρωναν μόνο όσοι κάθονταν σε καθίσματα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται μεγάλο οικονομικό πρόβλημα στους ιδιοκτήτες του Παυσίλυπου και του κινηματογραφιστή, καθώς υπήρξε μεγάλη οχλαγωγία και συνωστισμός. Η προβολή στο Παυσίλυπο γινόταν μέσα από το μικρό περίπτερο όπου ήταν στημένη η χειροκίνητη μηχανή την οποία χειριζόταν υπομονετικά ο μηχανικός της, ενώ το πανί που ήταν στημένο έξω από το περίπτερο πολλές φορές έκανε διάφορα παιχνίδια από τον αέρα που φυσούσε στα σώματα των ηθοποιών, καθώς παιζόταν η ταινία. Κατά περιόδους επίσης στα διαλείμματα των προβολών παρουσιάζοντας διάφορα καλλιτεχνικά νούμερα, ταχυδακτυλουργοί, χορευτές και άλλοι καλλιτέχνες. Η ζωντανή μουσική, που συνήθως συνόδευε τις βουβές ταινίες, ήταν είδος πολυτελείας για την Καρδίτσα και σπανίως τις συνόδευε. Όταν πάντως έπαιξε η μουσική σε συνδυασμό με την ταινία και το ωραίο περιβάλλον του Παυσίλυπου, οι βραδιές αυτές ήταν ανεπανάληπτες.
9 Δεκεμβρίου 1927: Η Υποδιεύθυνση Χωροφυλακής Καρδίτσας φέρει σε γνώση των ενδιαφερομένων ότι απαγορεύεται 1) Η είσοδος στους κινηματογράφους των ανηλίκων ανεξαρτήτως φύλου μέχρι του 10ου έτους συμπεριλαμβανομένου. 2) Στους άγοντες ηλικία 11 έως 15 ετών αμφοτέρων των φύλων, εκτός εάν συνοδεύονται από τους γονείς και κηδεμόνες τους.
6 Ιανουαρίου 1928: Κινηματογράφος Άρνη. Σήμερα 6-8 μ.μ. θα γίνει πανηγυρική παράσταση με τον ‘’Σαρλώ’’. Γέλοια ακράτητα. Θα μείνει η σημερινή ημέρα αλησμόνητος. Κρατήστε θέσεις εγκαίρως. Λίαν προσεχώς ΄΄Παρίς’’.
2 Φεβρουαρίου 1928: Κινηματογράφος Άρνη. Σήμερα ώρα 6-9 μ.μ. και 9-12 μ.μ. το μέγα και αυτοτελές αριστούργημα ‘’Η κόρη των Μορμόνων’’, το αμερικανικό έργο με την τρομερή συμμορία της Καλιφόρνιας που θα τρομοκρατήσει το κοινό.
29 Μαΐου 1928: Λίαν προσεχώς στο Παυσίλυπο αρχίζει τις εργασίες του ο θερινός κινηματογράφος με τις εκλεκτότερες ταινίες.
25 Ιουνίου 1928: Τα θεάματα. Προς το συμφέρον τόσον των επιχειρηματιών, όσον και του κοινού καλόν είναι οι πρώτοι να κάμουν έναρξη του κινηματογράφου σε ώρες όχι προχωρημένες, σε τρόπο ώστε να λήγουν το αργότερο τη δωδεκάτη και μισή, διότι το κοινό θα σκεφθεί αν πρέπει να πηγαίνει στον κινηματογράφο, όταν αυτός λήγει στις 1 μετά το μεσονύκτιο.
21 Οκτωβρίου 1928: Έναρξη κινηματογράφου. Άρχισαν οι προετοιμασίες για την έναρξη μόνιμου κινηματογράφου στην τρίτη αίθουσα της ‘’Άρνης΄΄ (πρώην Πανελλήνιος Τράπεζα). Ο κινηματογράφος θα κάμει έναρξη των εργασιών του την προσεχή Πέμπτη 28 τρέχοντος με ένα από τα καλύτερα έργα που θα κρατήσουν αδιάπτωτο το ενδιαφέρον των θεατών.
22 Αυγούστου 1930: Αύριο Σάββατο θα προβληθούν στον κινηματογράφο του ‘’Παυσίλυπου’’ οι ‘’Διαρρήκτες Μητροπόλεων’’. Το έργο θα παιχθεί ολόκληρο. Σημ. Λόγω απαιτήσεως των θεατών στο εξής τα έργα θα προβάλλονται ολόκληρα. Τα ποτά υπερτιμώνται κατά 50 λεπτά συμπεριλαμβανομένου και του πουρμπουάρ των γκαρσονιών.
5 Ιανουαρίου 1936: Ομιλών Κινηματογράφος ‘’Τιτάνια’’. Από χθες αφιχθέντος και του Διευθυντή του Κινηματοθεάτρου ‘’Τιτάνια’’ κ. Αξαρλή άρχισαν οι εγκαταστάσεις στην ευρύχωρη αίθουσα του ‘’Εθνικού Καφενείου’’ του ομιλούντος κινηματογράφου. Εντός της εβδομάδας ή το βραδύτερο εντός των αρχών της προσεχούς εβδομάδας θα γίνει η πανηγυρική έναρξη των καλυτέρων έργων, ειδικώς για την πόλη μας και τη Λάρισα παραγγέλθηκαν ταινίες τελευταίας παραγωγής.
18 Ιανουαρίου 1936: Η πόλη μας αποκτά σύγχρονο κινηματογράφο με το όνομα ‘’Τιτάνια’’. Ειδικά συνεργεία τεχνιτών εργάζονται εντατικώς από την προσεχή εβδομάδα για την εγκατάσταση των μηχανημάτων και διαρρύθμιση της αίθουσας. Ήδη από χθες συντελέστηκε το σύνολο της προεργασίας σε ότι αφορά την τοποθέτηση των μηχανών. Υπολείπεται η εσωτερική διαρρύθμιση της αίθουσας και ο εξωτερικός διάκοσμος του κτηρίου. Γίνονται προσπάθειες από τη διεύθυνση η αίθουσα του κινηματογράφου να είναι εφάμιλλος των κινηματογράφων των Αθηνών. Οι εργασίες θα περατωθούν εντός των ημερών και από τις αρχές της άλλης εβδομάδας θα αρχίσει η προβολή έργων.
1 Ιουλίου 1937: Από σήμερα και καθ’ όλη τη θερινή περίοδο οι προβολές κινηματογραφικών έργων της ‘’Τιτάνια’’ θα συνεχιστούν στον κήπο του Παυσίλυπου.
8 Ιουνίου 1938: Η πόλη μας αποκτά από εφέτος και μόνιμο θερινό κινηματογράφο παρά την οικοδομή κ. Φ. Πράντζου. Η λειτουργία του θα ξεκινήσει εντός των ημερών και η Διεύθυνση της ‘’Τιτάνια’’ έκλεισε για τη θερινή περίοδο πολλά έργα φετινής παραγωγής και κάποια παλαιών ετών.
26 Φεβρουαρίου 1942: Αστυνομική διάταξη. Όστις συλλαμβάνεται να χειροκροτεί, να καπνίζει ή με οποιαδήποτε τρόπο να παρενοχλεί ή να διαταράσσει την ησυχία της αίθουσας του κινηματογράφου, θα συλλαμβάνεται από τα αρμόδια αστυνομικά όργανα.
Πάλλας: Κτίστηκε στις παραμονές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, στη θέση του ιστορικού ξενοδοχείου «Η ωραία Ελλάς», διατηρώντας τη διάταξη της χαρακτηριστικής πεσσοστοιχίας (σειρά τετράγωνων κιόνων). Το «Πάλλας» ήταν μέχρι τις τελευταίες δεκαετίες ο σημαντικότερος χώρος θεαμάτων και ψυχαγωγίας της πόλης, με αίθουσες κινηματογράφου, θεάτρου, καφενείο, μπαρ-και εστιατόριο πολυτελείας.
Οι χειμερινοί σινεμά: Πέντε είναι τα σινεμά που λειτούργησαν διαχρονικά στην πόλη μας στην εκατονταετία που μας πέρασε. Είναι: 1) Η Τιτάνια – Λαρίσης και Σμύρνης (1932 έως 1972). 2) Το Πάλλας – Κεντρική Πλατεία (1944 έως 1982). 3) Τα Αστέρια – Μυρμιδόνων και Υψηλάντου (1961 έως 1988). Η αίθουσα λειτουργούσε και τους θερινούς μήνες. 4) Ο Γαλαξίας – Καραϊσκάκη (1969 έως 1995). Η αίθουσα λειτουργούσε και τους καλοκαιρινούς μήνες παράλληλα με τον θερινό. 5) Δημοτικός – Ανδρ. Παπανδρέου (1967 έως σήμερα).
Οι θερινοί σινεμά: Οκτώ είναι τα θερινά σινεμά που λειτούργησαν στην πόλη μας, και είναι:
1) Τιτάνια – Προσωρινά λειτουργούσε στην δενδροστοιχία του Παυσίλυπου και στη συνέχεια επί της οδού Υψηλάντου στο ύψος περίπου της Πλατείας Πλαστήρα (1938 έως 1972). 2) Πάλλας – Στο ξεκίνημά του λειτουργούσε στην Ταράτσα του χειμερινού σινεμά και στη συνέχεια, μετά το σεισμό του 1954, επί της οδού Βασιλικής Μετάξη, δεξιά και πριν φτάσουμε στην εκκλησία της Ευαγγελιστρίας (1944 έως 1982). 3) Γαλαξίας – Λειτουργούσε στην ταράτσα του χειμερινού (1969 έως 1995). 4) Αρμονία – Ιεζεκιήλ και 18ης Αυγούστου (1966 έως τέλη 10ετίας του 1970).
5) Άδωνις – Οδός Μήλου (πάροδος Καραΐσκάκη), λειτουργούσε από 1967 έως τέλη 10ετίας του 1970). 6) ΡΕΧ – Τζέλλα και 18ης Αυγούστου (1969 έως τέλη 10ετίας του 1970). 7) Απόλλων – Χατζημήτρου και Παλαιολόγου (1969 έως τέλη 10ετίας του 1970). 8) Δημοτικός κινηματογράφος – Σεισμόπληκτα (2007 έως σήμερα).
Σινεμά στις κωμοπόλεις: Village Olympia Mall, περιοχή Αγναντερού, ξεκίνησε το 2008 και κάηκε τον Ιούνιο του 2009.
Μουζάκι, θερινός – Δειλινά, λειτούργησε τη δεκαετία του 1960. Χειμερινός Σινέ Παπαστεργίου. Λειτούργησε τη δεκαετία του 1960, πριν παιζόταν σινεμά στην κεντρική πλατεία, αργότερα έρχονταν πλανόδιοι κινηματογράφου.
Παλαμάς, Χειμερινός, κινηματογραφική λέσχη, ξεκίνησε το 2011.
Σοφάδες, Χειμερινοί, Δημοτικό κινηματοθέατρο. Κιέριον Παπάκου. Θερινοί, Κιέριον, Παπάγου, λειτούργησε την δεκαετία του 1970. Ολύμπιον, Παπάγου, λειτούργησε τη δεκαετία του 1980 και αρχή της δεκαετίας του 1990.
15 Ιουνίου 1972: Τιτάνια, τέλος στην οθόνη. Μια ζωή 40 χρόνων θριάμβων έσβησε. Στη θέση της θα ανοικοδομηθεί μια σύγχρονη πολυκατοικία. Η αίθουσα του χειμερινού κινηματογράφου ‘’Τιτάνια’’ που βρίσκεται στην οδό Λαρίσης και που τόσες δόξες γνώρισε επί 40 ολόκληρα χρόνια με τον αείμνηστο και τόσο εργατικό Γιάννη Βλάχο, ανήκει πλέον στο παρελθόν. Ήδη από ημέρες σταμάτησε τη λειτουργία του και αρχίζει η κατεδάφιση του κτηρίου του και στη θέση του θα ανεγερθεί σύγχρονη οικοδομή. Επίσης δεν λειτουργεί πλέον και ο θερινός κινηματογράφος ‘’Τιτάνια’’ στην ομώνυμη μάνδρα.
29 Ιανουαρίου 1995: Ο Γαλαξίας έσβησε… Στις 22 Νοεμβρίου 1969 στην Καρδίτσα εγκαινιάζεται ο ‘’Γαλαξίας’’. Η αίθουσα κομψή και γεμάτη από θεατές που διψούσαν για σινεμά, διψούσαν για μια άλλη όψη της ζωής. Όμως σήμερα 1995 οι μπουλντόζες συνεχίζουν αδίστακτα το χωρίς καρδιά και ψυχή έργο τους. Γκρεμίζουν ότι για δεκάδες χρόνια διασκέδαζε τους Καρδιτσιώτες μικρούς και μεγάλους, γκρεμίζουν τον κινηματογράφο Γαλαξία. Θα γίνει και αυτός πολυκατοικία ή Σούπερ Μάρκετ.
Επίλογος: Κάποια στιγμή στις αρχές του 20ού αιώνα (1924) ταινίες του κινηματογράφου άρχισαν να προβάλλονται στην δενδροστοιχία (Παυσίλυπο), υπαίθρια. Ακολούθησε στις δεκαετίες ’30 και ’40 η εμφάνιση δύο κινηματογράφων χειμερινών και θερινών, της Τιτάνιας και του Πάλλας και στις δεκαετίες ’60 και ’70 η εμφάνιση πέραν και άλλων χειμερινών και πολλών θερινών κινηματογράφων στο κέντρο της πόλης και σε πολλές γειτονιές. Κάποιος άντεξε μέχρι τη δεκαετία του ’90, αλλά και αυτός είχε την ίδια τύχη. Όλοι παρασύρθηκαν από τον χείμαρρο του μοντερνισμού και της ανεξέλεγκτης προόδου. Η τηλεόραση είχε κάνει την εμφάνισή της δειλά – δειλά και ότι απέμεινε, δεν είχε διαφορετική τύχη. Οι μεγάλες μάντρες των θερινών κινηματογράφων μετατράπηκαν σε τεράστιες πολυκατοικίες και οι μεγάλες αίθουσες των χειμερινών κινηματογράφων σε Σούπερ Μάρκετ και πολυκατοικίες. Μερικές δεκαετίες αργότερα από την πρώτη εμφάνισή τους, το τσιμέντο, ο καταναλωτισμός, η αδιαφορία και ότι άλλο συνθέτει μια κοινωνία, όχι Αγγέλων, δείχνει και πάλι το σκληρό της πρόσωπο. Στον ναό των ονείρων εισχωρούν τα ατσάλινα δόντια των άψυχων μηχανημάτων και δεν εμποδίζονται. Δυστυχώς τα γλυκά όνειρα, όπως και κάθε ευτυχισμένη στιγμή, έχουν ημερομηνία λήξης. Σήμερα, η απίστευτα όμορφη ανάμνηση των παλιών σινεμά προκαλεί ρίγη συγκίνησης στους παλιούς Καρδιτσιώτες, στους δε νεότερους που δεν τους έζησαν, ένα όνειρο απραγματοποίητο, μια εμπειρία άπιαστη, ένα γεγονός που ανήκει σε άλλους, σε αυτούς δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί.
Του Αποστόλη Στεφανή
Γεωπόνου
Πηγές: Τοπικός Τύπος, Βερίλλης Ευγένιος, Κατοίκος Νικόλαος, Κλήμος Γεώργιος, Λάππας Παναγιώτης, Παγανός Ηλίας.
